REISHERINNERINGEN UIT KOREA EN CHINA. MEI-JULI 1902. Door Jonkvrouw A. von Schmidt auf Altenstadt.

The Project Gutenberg EBook of Reisherinneringen uit Korea en China, by

A. von Schmidt auf Altenstadt

http://www.gutenberg.org/files/41379/41379-h/41379-h.htm

Title: Reisherinneringen uit Korea en China De Aarde en haar Volken, 1904

Author: A. von Schmidt auf Altenstadt

Language: Dutch

REISHERINNERINGEN UIT KOREA EN CHINA.

MEI-JULI 1902.

Door Jonkvrouw A. von Schmidt auf Altenstadt.

HOOFDSTUK I

Het was op een helderen voorjaarsdag in 't begin van Mei, toen de

heesters op de berghellingen hun nieuw groen kleed hadden aangetrokken,

azalea's in vroolijke tinten hun sierlijke bloesems ontplooiden,

en de zon niettegenstaande de opstijvende voorjaarsbries weldadig

tintelde, dat de Genkai-Maru, een van de nieuwste stoomers van de

Nippon-Yusen-Kaisha, de haven van Nagasaki verliet, om koers te zetten

naar Fusan, een handelsplaatsje op de zuidkust van Korea.

Aan boord bevond zich, behalve een groot aantal Chineesche en Japansche

passagiers, een klein groepje Europeanen waaronder een jong Duitsch

echtpaar uit Kobe, die zich bij ons hadden aangesloten om door Korea

en China te reizen, twee Duitsche officieren uit Tientsin en wij twee

Hollandsche reizigsters. De Genkai-Maru is een van de voortbrengselen

van Japansche industrie uit den tijd, toen Japan meende voldoende

op de hoogte van scheepsbouwkunst te zijn, om hulp van Europeanen te

kunnen missen.

Het scheepje is op een Japansche werf door Japanners gebouwd, en

wordt ook uitsluitend door Japanners bestuurd en bediend.

Hoewel er dikwijls, en zeer terecht, zoowel aan de zeewaardigheid

van dergelijke schepen als aan de zeevaartkennis van hun kapiteins

getwijfeld wordt en de talrijke courantenberichten van strandingen

en aanvaringen dien twijfel rechtvaardigen, is men soms genoodzaakt

gebruik te maken van dit verbindingsmiddel tusschen Korea en Japan.

De russische schepen van de Oost Chineesche Stoomvaartmaatschappij

staan in geen beter reuk wat inrichting en zindelijkheid betreft,

terwijl die van de overige maatschappijen niet rechtstreeks op Korea

varen. Daarenboven is 't maar voor kort, want de overtocht duurt 14

uur. Slechts de Broughton zee-engte scheidt Japan van Korea.

De ruimte en inrichting voor passagiers is op de Genkai-Maru zeer

beperkt, maar hun aantal zoo groot, dat men in twee gedeelten aan de

maaltijden aanzit, terwijl de banken in de eetzaal als slaapplaatsen

dienst doen.

Gelukkig is er een ruim bovendek, en beneden ontbreekt 't ook niet

aan toevoer van frissche lucht, daar dit dek rondom het eetsalon open,

en slechts van een verschansing voorzien is.

Statig stoomt de Genkai-Maru langs de Pappenberg, het kleine eilandje

dat daar onbewegelijk en strak als een wachter aan den ingang van

de haven ligt, maar nauwelijks verwijden zich de kusten of 't wordt

onrustiger; 't windje gaat over in een stijve bries, donkere koppen

pakken zich aan den horizon te zamen.

De meeste passagiers hebben zich teruggetrokken in hun hutten, en

degenen die minder gelukkig zijn geweest en geen hut hebben, vullen

de kleine eetzaal.

Gehuld in mantels en plaids, want 't is vinnig koud, hebben wij met

moeite een beschut plekje op 't bovendek gevonden, achter een koekoek.

Is er een grootscher aanblik denkbaar dan die van de hoog oploopende

golven achter 't schip te zien aanrollen en het als 't ware telkens te

zien voortduwen? En de Genkai-Maru, die er in de haven, zoo imponeerend

en zoo helder uitzag, is te midden van de woedende elementen niet

veel meer dan een notedop, angstig vluchtend voor den storm; 't is

alsof zij harder stoomt om de golven te ontkomen die haar achtervolgen.

Een fijne dichte motregen, grijze waterwolken sluiten den horizon af

en doen de golven ineensmelten met de lucht. In plaats van lichter

wordt het donkerder en dichter daar voor aan den boeg, de wind neemt

in hevigheid toe.

Dat duurde zoowat twee uur. 't Jonge Duitsche vrouwtje heeft juist

ietwat angstig aan haar man gevraagd of dat zoo den geheelen nacht

zal blijven, als de Japansche stewart komt aanloopen en ons verzoekt

naar beneden te gaan.

Hij vertelt lachend (ik geloof dat een Japanner lacht zelfs als men hem

zijn doodvonnis mededeelt) dat de kapitein 't niet langer vertrouwt;

de barometer is zoo snel gedaald dat hij vreest in den buitensten

cirkel van een typhoon te zijn geraakt en besloten heeft terug te

keeren naar Nagasaki.

In alle haast worden de dekhutten verlaten. Ingebakerde

menschengestalten, voor 't meerendeel Japansche dames die onder den

invloed van de beweging van 't schip zijn, worden in allerijl de

trap afgevoerd.

Meteen zwaait 't schip in een wijde bocht, en toen besefte men eerst

recht de kracht van den storm. Eén oogenblik was 't, of de machine

weigerde, zoo stil lag 't schip door den schok van de golven die

't in de flank raakten, toen slingerde 't eenige keeren zwaar en

eindelijk zette 't dapper den kop tegen de hooge zee.

Telkens dook de steven diep omlaag en het water spatte er in schuim

over heen, dan weer werd 't schip opgeheven door een hooge golf en leek

't een gapende afgrond voor aan den boeg.

Met moeite konden wij, op handen en voeten kruipend, en ons aan elkaar

vasthoudend de trap bereiken; de motregen zwiepte horizontaal langs

ons heen en geeselde 't gelaat alsof 't met spelden gestoken werd.

Nu was 't of plotseling een onzichtbaar orkest uit alle macht

een stormphantasie aanhief; oorverdoovend dreunde 't, 't loeide,

't floot in het tuig, 't kraakte in het want en 't bruischte om ons

heen; de adem verging haast in den sterken luchtstroom. Beneden

heerschte een onbeschrijfelijke verwarring; de eetzaal opgepropt

met zeezieke passagiers en opgestapelde bagage; op het dek van het

salon groepjes Chineezen en Japanners omringd door kisten, zakken en

balen. Wij vonden eindelijk een plekje aan den ingang van de deur,

waar men echter niet eens zitten kon, want bij elke golf die over

kwam, stond er een halve voet water op het dek, maar dat was toch

nog verkieselijker dan 't verblijf in het salon.

Daar werd om ons heen gesproken over 't hachelijke van den toestand;

zullen de machines 't uithouden met die dolle vaart tegen de woedende

elementen? Zal de kapitein zijn koers vinden in 't half duister van

de stormlucht?

Al maar door slaan de stortzeeën over het dek; iedereen is druipnat,

koffers rollen heen en weer in 't zeewater en bij een zwaardere

stortzee is met hevig gekraak een stuk van de verschansing weggeslagen.

't Begint er leelijk uit te zien en....eigenaardig verschijnsel.... in

deze oogenblikken van gevaar beginnen de passagiers elkaar over en

weer verhalen te doen van schipbreuken en andere zeerampen.

Het Duitsche vrouwtje is geheel van streek, zij wordt pathetisch,

zij heeft zich aan haar man vastgeklampt en doet hem herhaaldelijk

beloven haar niet alleen te laten verdrinken maar tezamen te blijven.

Ik vraag of 't noodig is mijn reisgenoote, die zich in de hut ter

ruste heeft begeven te wekken, en 't antwoord luidt: "Waarom? degenen

die slapen zullen een minder zwaren doodstrijd hebben; als de

machine ons begeeft zijn wij toch allen verloren." Toen kwam er een

ernstiger stemming over 't groepje menschen dat daar bij elkaar stond,

overgeleverd aan de woedende elementen, veroordeeld om rustig af te

wachten wat de volgende minuten zouden brengen.

De Duitsche Hauptmann beet op zijn knevel, die kort te voren nog zoo

"schneidig" overeind stond, zijn collega trachtte een deuntje te

fluiten, maar dat ging hem niet van harte af.

En ik zat mij juist te verdiepen in overpeinzingen over 't onoplosbaar

mysterie van alles wat voor ons ligt, van de toekomst die als een

ondoordringbaar gordijn vóór ons hangt en eerst zichtbaar wordt als

't geen toekomst meer is.

Gelukkige fatalisten! dacht ik, zij hebben hun Kismet en verlangen

niet te weten wat geluk of ongeluk hun boven 't hoofd hangt. Mijn

gedachten gingen verder naar 't Oosten, waar men 't Kismet voelt, waar

't zweeft, overal, in de grootsche natuur, in de machtige elementen,

en nu wist ik opeens waar ik 't Kismet vond, nu voelde ik hoe dankbaar

ik was het te bezitten.

Op dat oogenblik viel mijn oog op een jong Europeaan, die blijkbaar

hevig ten prooi was aan de zeeziekte.

Zijn gelaat was grauw, bijna groen, de haren hingen hem druipnat in

't gelaat, hij had omgeslagen broekspijpen en stond tot over de enkels

in 't zeewater.

Hij klemde zich aan den post van een deur vast en plotseling

hoorde ik hem in zuiver Hollandsch zuchten: "O God! ik ben zoo

beroerd!..." Afgezien van 't onverwachte om in 't verre Oosten, in

streken waar Europeanen schaarsch zijn, een landgenoot aan te treffen,

wekte 't geval mijn hilariteit op en ik lachte zoo hartelijk, dat de

medereizigers mij verbaasd aankeken, alsof ze 't profaan vonden om

in zulke oogenblikken niet ernstig te zijn.

Tusschen twee stortzeeën ging ik naar den jongen man toe en vroeg of

ik hem wat cognac zou brengen. Hij was te ziek om verbaasd te zijn

bij 't hooren van zijn landstaal en scheen 't gezelschap van een

landgenoote niet te wenschen, want zijn antwoord luidde vrij somber:

"Laat me maar staan."--"Gaat u toch naar uw hut,"--raadde ik, maar

nu werd hij knorrig. "Ik heb geen hut!"

En toen begreep ik dat er situaties zijn, waarin een mensch minder

geschikt is voor conversatie en ik liet hem nat en zeeziek als hij

was aan zijn lot over.

Sneller en sneller ging het; de Genkai-Maru spande al haar krachten

in, om nog voor 't vallen van den avond de haven van Nagasaki te

bereiken. Reeds is 't uur van den avondmaaltijd lang verstreken,

maar niemand denkt aan eten, de passagiers houden zich slechts met één

gedachte bezig: "Zullen wij veilig de haven bereiken?" Gelukkig hebben

èn 't schip èn de kapitein ditmaal hun reputatie gelogenstraft. Om

8 uur 's avonds liggen wij veilig achter den Pappenberg voor anker,

vlak naast een grooten Russischen stoomer die tegelijkertijd was

uitgestoomd en ook voor den storm terugkeerde.

Het eigenlijke seizoen van de taï-fu of typhoon duurt van Juli tot

September, maar deze stormen worden in minder hevige mate gedurende

't geheele jaar waargenomen op de kusten van Japan en Korea.

De naam taï-fu beteekent groote wind en wordt toegepast niet alleen

op de beruchte wervelstormen in de Chineesche zee.

Zulk een taï-fu duurt gewoonlijk zes-en-dertig uur. Deze hield zich

aan den bepaalden tijd; den volgenden middag was de lucht weer strak

en helder, en ten tweeden male wendde de Genkai-Maru den steven naar

Korea. Ditmaal was de zee spiegelglad alsof de golven moe waren van

't wilde spel en zich ter ruste hadden begeven.

Bij 't krieken van den dag lag 't schip stil in 't gezicht van de

kust van Korea.

De oorspronkelijke naam Korea of, zooals men in 't Chineesch zegt,

Chosen, was die van een der drie staatjes waarin 't schiereiland

vroeger verdeeld was, en beteekent "Kalmte van den morgen."

Korea is een eigenaardig land; een land met een historische oudheid

gelijktijdig aan die van Thebe en Babylon, maar waarvan geen sporen

zijn overgebleven; een land dat zijn nationaliteit, zij 't dan ook

niet zijn onafhankelijkheid, gedurende eeuwen heeft weten te bewaren

en thans alle teekenen van zwakheid en machteloosheid vertoont; een

land dat aan zijn naburen, de Japanners, de bron van schoone kunsten,

godsdienst en wetenschappen schonk en thans zelf daarvan ontdaan is;

een land bewoond door een volk dat, niettegenstaande zijn zwakte,

niets heeft overgenomen van de gewoonten van zijn naburen, die het in

beschaving en ontwikkeling met reuzenschreden zijn voorbijgegaan; een

land waar tradities nog zulk een macht uitoefenen, dat zij gehandhaafd

blijven, ook al zijn zij de grootste belemmering voor de ontwikkeling

van dat volk.

Dat land noemde men de brug tusschen China en Japan.

Alles wat Japan van China kreeg in den vorm van godsdienst, kunst en

wetenschappen kwam door Korea, dat er zijn eigen stempel op drukte;

maar niettegenstaande 't verkeer met beide landen is Korea toch geheel

verschillend van beide gebleven.

Ook de bevolking heeft een sterksprekende karakteristiek en een

bijzonder type. Men zal een Koreaan dadelijk herkennen tusschen

Chineezen en Japanners.

Veel is er niet van Korea's geschiedenis bekend. Sinds onheugelijke

tijden was het in een waas van mysterie gehuld door de strenge

afzondering waarin het volk leefde. Men zou Korea kunnen vergelijken

met de prinses uit 't sprookje, die eeuwen lang geslapen heeft en

plotseling met schrik ontwaakt zijnde bemerkt dat zij niet meer alleen

is in haar paleis, maar dat allerlei vreemde machten aan de poorten

van haar paleis staan, gereed om binnen te treden.

Maar eer het zoover was, hadden toch reeds enkele onversaagde

Westerlingen gelegenheid dit geheimzinnige land te betreden.

De eerste aan wien dit gelukte was een portugeesch Jezuït, die door

Hideyoshi (de Japansche Napoleon) in 1594 als kapelaan in den veldtocht

werd medegevoerd.

In 1653 strandde er een hollandsch schip op 't eiland Quelpart. Dit

schip, De Sperwer, was op weg naar de Nederlandsche kolonie te

Decima, toen het door een hevigen storm uit den koers dreef en op de

koreaansche kust terecht kwam. De opvarenden, 36 in getal, werden

naar Seoul gebracht en gevangen gehouden. Ruim een jaar bleven zij

daar, werden toen naar verschillende plaatsen in het land vervoerd,

mochten zich vrij bewegen, maar bleven onder toezicht staan. Toen deze

gevangenen te Seoul aankwamen, troffen zij daar drie landgenooten aan,

die sedert 1627 door de Koreanen gevangen gehouden werden. Deze mannen,

Jan Janszoon Weltevree en twee kameraden, behoorden tot de bemanning

van het nederlandsche jacht Ouderkerke en werden gevangen genomen

toen zij aan wal waren gegaan om water en levensmiddelen te halen.

De gevangenen van de Sperwer bleven ruim 13 jaar in Korea; eindelijk

gelukte het aan eenigen van hen, onder wien Hendrik Hamel uit Gorkum,

te ontkomen naar het eilandje Goto, van waar zij hun weg naar Decima

vonden.

Hendrik Hamel keerde naar Holland terug. Hoewel hij een man was van

weinig ontwikkeling, had hij zooveel gezien en opgemerkt gedurende zijn

verblijf in Korea dat zijn geschriften in Rotterdam werden uitgegeven

en spoedig daarna in 't Fransch en Engelsch werden vertaald. In

't begin hechtte men weinig vertrouwen aan zijn beschrijving van

Korea, zijn bewoners, hare zeden en gewoonten; eerst later, toen meer

geletterde mannen zijn indrukken bevestigden, bleek het hoe scherp

en juist deze eenvoudige zeeman Korea had leeren kennen.

In 1886 werden te Seoul twee hollandsche schepen opgegraven, de eenige

zichtbare bewijzen van het verblijf der Hollandsche gevangenen. Of

neen, misschien niet geheel de eenige.

De Koreanen behooren tot het Mongoolsche ras waarvan de kenmerken zijn:

donker haar en dito oogen. Nu treft men onder hen verscheidene typen

aan, waarvan 't haar bruin, ja zelfs blond is, terwijl de kleur der

oogen van donkerbruin tot lichtblauw afwisselt. Eenigen zoeken de

verklaring hiervan in de vermenging van Caucasisch bloed, maar velen

zijn er die dit verschijnsel in verband brengen met het dertienjarig

verblijf der Hollandsche schipbreukelingen.

Fusan of, zooals de Koreanen 't noemen, Pusan behoort met Gensan of

Wensan aan de noord-oostkust en Chemulpo of Jinsen aan de westkust tot

de voornaamste plaatsen, die blijkens een verdrag met de mogendheden

voor den buitenlandschen handel zijn opengesteld.

Gelegen aan een kleine baai door heuvels omringd, en welke door 't

reeëneiland, in 't Koreaansch Tetsuije-eiland geheeten, beschut wordt

tegen zwaren golfslag, geeft Fusan bij den eersten aanblik den indruk

van een veld met paddestoelen, en die indruk blijft bestaan wanneer

men een wandeling maakt door de straten van het plaatsje. Alles is

er grijs, grijs en laag, vochtig en triestig. Een uitzondering maakt

de japansche wijk, waar alles helder en zindelijk is.

Fusan is om zoo te zeggen de toegangspoort van Korea voor Japan. In de

tijden toen Korea schatplichtig aan Japan was, zeilden de afgezanten

van Fusan naar Kamakura (toenmaals de zetel van 't Japansche

hof). Hideyoshi's leger zette te Fusan voet aan wal, toen het in 1592

uitgezonden werd om Korea te veroveren.

Reeds in 1443 was er een Japansche nederzetting te Fusan; sedert dien

tijd deden de Japanners de rechten gelden hun toegestaan krachtens

't verdrag, dat tusschen den daymio van Tsushima en den koning van

Korea gesloten werd.

Wel was de opening van Fusan als handelshaven, in 1876, tevens

de erkenning van Korea's rechten op het grondbezit van die plaats,

maar de Japanners storen zich daar niet aan, zij blijven er een groot

garnizoen handhaven en beschouwen Fusan als Japansch grondgebied.

't Eerste wat iemand opvalt bij 't betreden van Korea's bodem is

't gemis aan zindelijkheid. Hoe is 't mogelijk, vragen wij ons af,

dat er tusschen twee landen, door slechts zulk een geringen afstand

van elkander gescheiden, zulke uiteenloopende toestanden en gewoonten

kunnen voortduren. Aan gene zijde van de zee een leelijk, klein

maar nijver volkje met een sterk ontwikkeld zindelijkheidsgevoel;

hier een menschenras, groot, flink gebouwd, knap van uiterlijk,

verstandig aangelegd, met iets aangeboren deftigs in de wijze waarop

zij voortschrijden gehuld in de lange spierwitte gewaden, de nationale

dracht van oud en jong, rijk en arm, terwijl alles wat hen omringt in

een toestand van vervuiling verkeert, die aan 't ongeloofelijke grenst.

De straten, of liever stegen, zijn niet veel meer dan nauwe doorgangen

zonder eenigen afvoer van vuil en afval.

De woningen, of liever hutten, zijn van klei en rolsteenen opgetrokken;

een dikke gevlochten band van rijststroo doet dienst in plaats van

cement, om de massa bij elkaar te houden, het dak is van stroo,

meestal spreidt een kalebasplant zijn takken over 't dak uit,

om het stroo tegen stormen te beschutten. Vensters zijn er niet;

een kleine opening, hoogstens van eenige decimeters, doet daarvoor

dienst, meestal is die nog met papier dichtgeplakt; de deur is zoo

laag dat men zich bukken moet bij 't betreden van de woning.

Onder den vloer is een gemetseld gewelf waar gestookt en tevens

gekookt wordt. Schoorsteenen ontbreken ten eenenmale, maar de rook

ontsnapt door een gat in den muur en veroorzaakt de grijze kleur

van de woningen. Zulk een woning bestaat uit twee deelen, elk deel

uit eenige vertrekken, maar de oppervlakte van een vertrek beslaat

hoogstens twee meter en 't huis wordt door zooveel personen bewoond

dat 't voor mij een onopgelost vraagstuk blijft hoeveel ruimte men

in Korea voor zijn nachtrust noodig heeft.

Gelegenheid tot baden ontbreekt, en gewoonlijk is de bodem rondom

het huis bedekt met vuil, één mestvaalt waaruit onwelriekende dampen

opstijgen.

Ziedaar de hygienische condities van de bewoners. Te verwonderen is

't dan ook niet, dat de sterfte vooral onder de kinderen zeer groot

is en dat epidemieën zooals pokken (waarvan menigeen de sporen op 't

gelaat draagt) en pest jaarlijks een groot aantal slachtoffers maken.

Ook het gebrek aan zindelijkheid op hun lichaam draagt hier veel toe

bij; de Koreaan is in tegenstelling van zijn buurman den Japanner,

van nature afkeerig van water en heeft daarbij een bijzonder sterk

ontwikkeld preutschheidsgevoel.

Wanneer hij zich eens een enkele maal aan een bad waagt (meer dan

driemaal per jaar baden is ongekende luxe in Korea), dan geschiedt

dit in 't donker, opdat niemand 't zien zal. Het gezicht van een

onbedekt lichaam wekt zijn ergernis en 't is menigmaal gebeurd dat

een onschuldige Japanner, die volgens de gewoonte van zijn land zijn

dagelijksch bad aan den kant van den weg nam, met steenen geworpen

werd.

De bevolking van Fusan bestaat hoofdzakelijk uit visschers en

handelaren; de eerste wonen in 't lage gedeelte aan 't strand in

hutten van stroo; hooger op gelegen bevinden zich de winkels en

steenen huizen van de handelaren.

Er wordt een levendige handel gedreven in visch, die in groote

verscheidenheid het hoofdbestanddeel uitmaakt van een Koreaanschen

maaltijd. Hoewel de Koreanen Boeddhisten zijn, en 't gebruik van

vleesch voor hen dus niet geoorloofd is, volgen zij dit voorschrift

slechts in zoover dat zij geen runderen slachten.

Visch, hoenders en honden worden evenwel met smaak genuttigd. Van

de vischsoorten wordt de haai en de walvisch door 't visschervolk

en de minder gegoeden verbruikt. Daar beneden aan 't strand liggen

de visschersjonken, die hun vangst (een bruine massa in matten

gewikkeld die onwelriekende geuren opzendt van niet al te versche

visch) lossen. Met ijzeren haken trekt men de visch op 't strand,

dan wordt in reusachtige pannen de traan er uitgekookt en de rest

opgekocht door de restauratiehouders. Aan weerszijden van den hoofdweg

bevinden zich die gelegenheden waar men een overzicht krijgt van wat

een Koreaansche spijslijst al zoo bevat.

In rijen hangen de gerookte en gebraden hondenboutjes aan den ingang,

om de liefhebbers te lokken.

Stilstaande voor zulk een gaarkeuken, kunnen wij juist zien hoe een

Koreaansche juffer bezig is, van hondenvet, geklopte eieren en fijn

gehakt knoflook een "ommelette aux fines herbes" te bereiden, die

't gehemelte van een Koreaanschen fijnproever mag streelen, maar een

Europeaan kippenvel bezorgt.

Ook haaienvleesch behoort tot de lekkernijen, getuige de talrijke

verkoopsters, die heel geduldig achter haar uitstalling zitten te

wachten op hongerige klanten. 't Vleesch is bijzonder grof, taai en

grillig van vorm. Af en toe houdt een voorbijganger stil, snijdt

of trekt een stuk van de bruine vleeschmassa en verorbert het met

zichtbaar genoegen. Kleine peuzels schijnen 't ook al te waardeeren;

zij leggen hun snoepcent (hier een kleine koperen munt met een vierkant

gat in 't midden) op 't uitstaltafeltje en krijgen daarvoor eenige

vierkante blokjes haaienvleesch dat zij behandelen als een trekbrok.

Al die onwelriekende geuren doen ons verlangen naar een plekje waar

men ze ontvlieden kan, en dat hebben wij gevonden toen wij onze

schreden wendden naar 't japansche theehuis boven op den heuvel,

omringd door eerwaardige knoestige pijnboomen. Daar lachten de heldere

vloermatten ons tegen en brachten de vlugge lachende theehuismeisjes

ons een eenvoudigen maaltijd, en zoo vergaten wij voor een oogenblik

de patriarchale gestalten die zich daar beneden te goed deden aan

haaienvleesch.

Tegen den middag verliet de Genkai-Maru de baai van Fusan, zette

eerst in zuid-westelijke richting koers en wendde den steven naar 't

Noorden toen wij het eiland Quelpart gepasseerd waren. 't Was heerlijk

helder voorjaarsweer, de zee was spiegelglad; in de verte hadden wij

nu en dan aardige kijkjes op de grillige kustlijn van Korea met de

duizenden miniatuur-eilandjes die, als groene stippen, met losse hand

over 't oppervlak van de zee schenen uitgestrooid te zijn.

Er is weinig verkeer op zee: slechts enkele visschersjonken en hier

en daar een rookkolom van een kuststoomer; dat is alles.

Twee volle dagen duurt de overtocht van Fusan naar Chemulpo, de

havenplaats van Seoul, de hoofdstad van 't rijk.

Hoe meer wij Chemulpo naderen des te dichter wordt de lucht. Spoedig

zijn wij in zulk een zwaren mist gehuld dat 't een poos slechts met

halve kracht gaat, terwijl de sirene hartverscheurende klaagtonen doet

hooren; dan weer gaat de kapitein voor anker, wachtend tot de mist

zal optrekken. Eindelijk liggen wij stil in 't gezicht van Chemulpo,

of liever niet in 't gezicht, want nog onttrekt de mist alles aan

ons oog. Slechts de bruine kleur van 't water verraadt de nabijheid

van land. Door de zware deining, alsook door 't tij, dat hier een

verval van ± 30 voet heeft, moet het schip eenige mijlen van de

kust blijven. Eerst tegen den middag wordt 't hoog water; de mist

is opgetrokken en de landing wordt mogelijk. Op breede platboomde

vrachtschuiten wordt de bagage opgestapeld; de eigenaars nemen er

bovenop plaats en staande roeien eenige stevige Koreanen ons tegen

de hooge golven naar wal.

Chemulpo heet in 't Chineesch Jinsen en is een brandnieuwe plaats. Toen

Korea nog in een dichten sluier van mysterieuse afzondering van de

buitenwereld was afgescheiden, bestond de plaats uit een twintigtal

visschershutten. De eenige voeling met het naburig Japan en China

had plaats door Fusan in 't Zuiden, en in 't Noorden over land over

de Yalu-rivier. Zeer geschikt is Chemulpo voor havenplaats niet, de

kust is modderig en ondiep; het verschil van 't tij zeer groot; door

zijn onbeschutte ligging is er veel deining. Toch is er veel drukte

en verkeer, een zeer gemengde menschenmassa bewoont het Europeesche

gedeelte. Handelskantoren, vlaggen van diverse nationaliteit, wapperend

van de consulaatsgebouwen, groote pakhuizen afgewisseld met villa's,

geven een levendig maar banaal aanzien aan 't plaatsje.

Nadat een groot aantal Koreaansche vrachtdragers, die zich

onderscheiden door hun forschen lichaamsbouw, onze bagage op houten

dragers hebben geladen en met hun vracht op den rug wegloopen alsof

die niets weegt, hebben wij ons vereenigd aan 't station van den trein

die ons naar Seoul, de hoofdstad van 't rijk, zal voeren. Tot onze

groote verwondering bemerken wij dat deze onlangs eerst voltooide

lijn wagons laat loopen, die aan alle eischen van comfort eigen aan

Amerikaansche treinen voldoen. Conducteur, stoker en controleur zijn

Japanners. De Japanners wisten zich meester te maken van de eerste

spoorweg-concessie in Korea. In anderhalf uur heeft deze trein ons

naar Seoul gebracht, door een heuvelachtige streek zonder geboomte

en waarvan de bodem uit roode klei bestaat.

Er is maar één hotel te Seoul. 't Heet Station Hotel, wordt door

Engelschen gehouden, is zeer primitief van bouw en inrichting, maar

men behoeft er de nationale onzindelijkheid niet te vreezen.

We hebben door toedoen van den Duitschen consul een Koreaanschen

gids gevonden, die al spoedig in zijn krakend wit graslinnen gewaad

glimlachend maar plechtig komt opdagen. Hij stelt zich voor als

Mr. Pak-ki-ho en spreekt vrij goed Engelsch.

Voorts vonden wij hier een Chineeschen bediende, dien de Hollandsche

consul te Tientsin op ons verzoek hierheen had gestuurd, ten einde ons

op de reis door Korea en China te vergezellen. Chang, zoo heette hij,

maakte een even gunstigen indruk als de gids; reeds bij den eersten

oogopslag bespeurt men dat hij in zoover geen nationaal karakter

draagt dat zijn oogen geen spleetjes zijn, dat zijn staart geen grauw

vettig spoor op zijn blauw katoenen japon achterlaat, en dat hij vlug

in zijn bewegingen is.

Chang is ons op deze reis steeds van veel nut geweest. Wel verstond

hij geen Koreaansch, maar hij kon zich toch altijd verstaanbaar maken

door de Chineesche letterteekens neer te schrijven, die eveneens door

de Koreanen gebruikt worden, al is de klank geheel verschillend.

Begeleid door den gids hebben we ons op weg begeven om de

merkwaardigheden van Seoul te gaan zien. 't Vervoermiddel is de

Japansche riksha, die over de zee zijn weg naar Seoul heeft gevonden,

maar waarvan het gebruik beperkt blijft tot de vreemdelingen.

Onze eerste gang was naar den Duitschen consul, ten einde de geschreven

toegangsbewijzen tot de Keizerlijke paleizen te verkrijgen. Toen deed

zich een kleine moeilijkheid voor. Onze nationaliteit scheen geheel

onbekend te zijn in Seoul. Er is noch consulaat noch vertegenwoordiger,

en vergeefs zoekt men de Nederlandsche driekleur. Nederland bestaat

niet voor de Koreanen. Vervlogen zijn de tijden waarop de dappere

zeevaarders den aardbol doorkruisten naar alle richtingen; de namen

van Hendrik Hamel en zijn kameraden zijn klanken die verstierven

in den loop der tijden. Geen Nederlandsch onderdaan toeft in Korea,

't is alles in 't verre verleden.

De Duitsche consul heeft ons toen maar tijdelijk van nationaliteit

laten veranderen en ons den steun van de Duitsche vlag aangeboden;

op die voorwaarde kregen wij de toegangsbewijzen.

Een wandeling door de straten van Seoul behoort wel tot de

voornaamste der bezienswaardigheden want hier ziet men het volk in

zijn eigenaardige kleeding en in zijn levenswijze.

Liefhebbers en onderzoekers van ethnografische eigenaardigheden zouden

zich kunnen verdiepen in de oplossing der vraag: "Waarom dragen de

Koreanen wit katoenen kleeren?"

Wit katoen in den zomer, wit katoen met watten gevoerd in de

buitengewoon strenge winterkou, wit katoen te midden van een bij

uitstek onzindelijke omgeving, wit katoen, een kostbare dracht voor

een volk, waar welgesteldheid even zeldzaam is als energie.

Een Engelsch schrijver zegt te meenen dat de Koreanen vasthouden aan

't dragen van witte kleeren ten einde bezigheid te verschaffen aan

de vrouwen en meisjes, wier plicht 't is, de garderobe van hun heer

en meester in de gewenschte tint te houden.

Onophoudelijk klinkt uit de woningen 't geklop van de houten hamers

waarmede zij 't wit katoen bewerken, ten einde het te reinigen en er

een zekeren glans aan te geven, die een kenmerk van chique voor den

drager is.

De kleeding bestaat uit een tot op de enkels afhangende wijde pofbroek,

daarover een lang gewaad met mouwen die van onder zoo wijd uitloopen,

dat men aan weerszijden een diepe split heeft; dikke gewatteerde

wit katoenen kousen en chineesche schoenen op bijzonder dikke zachte

zolen voltooien deze mannenkleedij.

Merkwaardig is 't dat de kleederen niet genaaid worden, maar

telkenmale, na gewasschen te zijn, met stijfsel op de naden in elkaar

worden gezet.

De aristocraat of Nyang-pan, alsook de beambte, draagt hierover een

overkleed van donkerblauw gaas (zonder mouwen); op de borst draagt hij

het teeken van zijn waardigheid, een vierkant lapje waarop een vogel

of een tijger geborduurd is, al naar zijn rang; een koord wordt om 't

lijf onder de armen bevestigd. Jongens, voor zoover zij den leeftijd

van 14 jaar niet bereikt hebben, ziet men gewoonlijk voor meisjes

aan. Over hun witte kleedij dragen zij een lange japon van lichtrose

katoen, het haar wordt van voren in een scheiding, van achter in een

op den rug hangende vlecht gedragen.

Op hun tiende of twaalfde jaar verloven zij zich, d. i. zij volgen

gehoorzaam den wil hunner ouders, die een meisje voor hen uitkiezen

zonder rekening te houden met genegenheid. Deze verlovingen duren

meestal eenige jaren, gedurende welke de jongeling met zijn rose

japon moet blijven rondloopen: 't haar wordt dan echter in een

wrong op het achterhoofd bevestigd; een breede hoed van wit stroo,

met hoogen smallen bol en breeden slappen rand wordt, achterover op

't hoofd gedragen, onder de kin met linten en een strik bevestigd. En

werkelijk, aldus uitgedost zou men met een gerust geweten kunnen

verklaren een lief meisjesfiguurtje voor zich te hebben.

Op hun 14de jaar treden zij in 't huwelijk. De witte hoed wordt

vervangen door een zwarte dito vorm van gevlochten paardenhaar:

een breede band van dezelfde grondstof omsluit voor- en achterhoofd,

de hoed rust op dien band.

De kleeding der vrouwen is minder sierlijk. Zij dragen dezelfde

wijde broek en gewatteerde kousen, verder een heel kort jakje, dat ik

't best vergelijken kan bij een bolero-jakje. Aan een breeden band

hangt een wijde rok in zware plooien; tusschen dien band en 't jakje

blijft de borst zichtbaar. Het haar wordt in een gladde scheiding en

in een wrong gedragen.

Vrouwen uit den gegoeden stand slaan een langen groenen mantel met

valsche mouwen over 't hoofd, zoodat het gelaat gedeeltelijk bedekt is.

Hoewel in Korea het aantal der mannen dat der vrouwen overtreft,

worden de vrouwen weinig in eere gehouden. Men ziet ze zelden,

want zij missen de vrijheid van zich te bewegen die de Japansche

vrouw geniet. Alleen 's avonds komen zij uit 't vrouwenverblijf,

dat een afzonderlijk deel der woning uitmaakt, en dan nog hebben zij

't gelaat bedekt. Natuurlijk geldt deze regel sterker voor de meer

gegoede burgervrouwen en de aristocratische dames.

Meisjes worden in strenge afzondering opgevoed, zoodra zij den leeftijd

zijn ontgroeid waarop zij met de kleine jongens in de modderpoelen

en op de straten spelen en heel weinig of geen kleeren dragen.

Van hun achtste jaar tot den dag van hun huwelijk slijten zij hun

leven meest binnenshuis. Zelden bezoeken zij scholen, maar zij krijgen

onderwijs in naaldwerk en in huishoudelijken arbeid.

Men kan de Koreaansche vrouw niet schoon, zelfs niet knap van

uiterlijk noemen.

De mannen daarentegen zijn in dat opzicht gunstiger bedeeld,

zij hebben fraaie ovale gezichten, geregelde trekken, sprekende,

verstandige oogen; het geheel maakt een beschaafden indruk.

Eigenaardig verschijnsel; bij hun naburen is het juist andersom,

daar is geen grooter verschil denkbaar dan tusschen een Japanner en

een bekoorlijke Japansche.

Meer nog dan de kleeding trekt het hoofddeksel onze aandacht. Daar

is geen land ter wereld waar de hoed zulk een belangrijke rol speelt

dan in Korea. Hoe rijk aan phantasie moeten de Koreanen reeds van

oudsher geweest zijn om zulk een verscheidenheid van hoofddeksels

uit te denken!

Al de grillige vormen die vrouw Mode Europeesche vrouwen voorschreef,

men vindt ze in Korea, en al is 't een voorrecht van de mannen om

die hoeden te dragen (de Koreaansche vrouw heeft geen hoofddeksel),

vrouw Mode heerscht er niet minder streng, al is ze uiterst

conservatief. Voor elken rang, voor iedere betrekking, voor elke

periode van 't leven is een afzonderlijke vorm voorgeschreven.

De mapu's of marskramers, die een afzonderlijk gild vormen en veel

macht uitoefenen, dragen een breeden hoed van lichtgeel stroo, aan

weerszijden versierd met een reusachtige pompon van witte wol.

Oude mannen ziet men met een muts van wit katoen, die in vorm overeen

komt met de kwartiermuts onzer soldaten.

Den rouwdragende kan men terstond herkennen aan zijn hoed. Deze heeft

den vorm van een reusachtige champignon, is van geel stroo en bedekt

bijna geheel en al 't gelaat.

De man draagt een soort pij van grof grijs linnen, met een koord om

't middel bevestigd. In de hand houdt hij een schermpje van linnen op

twee latjes gespannen, hetwelk hij voor den mond moet houden telkens

wanneer hij iemand ontmoet. Monniken dragen een rieten hoed met

achthoekigen rand en puntige bol, nonnen een lang peperhuisvormig

voorwerp van riet. De postbode, die thans de europeesche uniform

draagt, heeft nog zijn nationaal hoofddeksel behouden en maakt daardoor

een allergrappigsten indruk. Hij geeft wat zijn hoed aangaat een

getrouwe copie weer van August den Domme; zijn rond vilten hoedje

met smallen rand hangt heel losjes achterover op één oor, alsof hij

er juist kunsten mee gaat uithalen.

Hoe hooger de rang en betrekking zijn, des te sierlijker en bonter

worden de hoeden. Z. Majesteits lakeien dragen den hoed eveneens

heel losjes op één oor, en als men nagaat dat die van wit stroo is,

versierd met een enorme bos kunstbloemen in schelle, onnatuurlijke

kleuren, dan kan men zich voorstellen welk een vreemde vertooning

zulk een dienaar maakt.

Hoogere beambten dragen denzelfden vorm, maar de versiering bestaat

uit gekleurde struisveeren, en in plaats van linten bevestigt een

snoer van reusachtige, amberkleurige steenen dezen hoed onder de kin.

De Gouverneur van een provincie torst een mijter van verguld

bordpapier, ministers doen denken aan een Doge wat betreft hun

hoofdbedekking. Z. M. de Keizer en degenen die hem verwant zijn dragen

een constructie van gaas in den vorm van een kalotje, aan weerszijden

waarvan een langwerpige vlerk van gaas is aangebracht.

De candidaat voor een staatsexamen eindelijk kiest een combinatie

van ijzerdraad in cirkelvorm, waaraan rosetten van gekleurde zijde

zijn bevestigd, welke cirkels als de voelhorens van een sprinkhaan

uitsteken.

En als men dan ziet hoe al die patriarchale gestalten met een

voorname ernst op 't gelaat voorbijtrekken, in 't volle bewustzijn

van hun waardigheid, dan wordt men des te meer getroffen door

't tragisch-comische van de vertooning; maar tegelijkertijd bevangt

iemand toch een gevoel van ontzag tegenover de macht der traditie,

tegenover die menschen, die met zooveel naïve overtuiging hun

potsierlijke hoofddeksels in eere houden, omdat hun voorouders die

droegen en omdat het de dracht van hun land is.

Er zijn in Seoul drie hoofdstraten waaraan de paleizen zijn

gelegen. Deze straten, die ongeveer 60 meter breed zijn, vertoonen

een poging tot rioleering in den vorm van goten waarin varkens,

honden en kleine kinderen elkaar 't verblijf betwisten.

Deze hoofdstraten loopen uit op de paleizen en op den tempel van

Confucius aan de noordzijde der stad; een andere belangrijke straat

begint bij de zuidoostelijke poort, vormt een boog en sluit zich bij

den hoofdweg aan.

Het overige is een doolhof van straten en steegjes van allerlei

soort, rechtstreeks of door bruggetjes zonder leuning verbonden,

die over beekjes, kanaaltjes en slooten zijn gelegd. Naar gelang van

't jaargetijde zijn deze droog of treden buiten de oevers.

Door Seoul loopt ook, van 't Westen naar 't Oosten, een groot

hoofdkanaal dat naar de rivier de Hankiang al 't water geleidt van

de kleine riviertjes die van de bergen komen.

De hoofdstraten en groote wegen zijn hier evenals te Peking ingericht

tot permanente markt. Ze staan zoo vol stalletjes (meest van hout

met strooien dak), gaarkeukens en uitstallingen, dat er juist genoeg

ruimte overblijft voor twee personen naast elkaar.

Slechts als de Keizer in gala de stad doortrekt, ten einde op bepaalde

dagen van 't jaar een graf of tempel te bezoeken, worden zij opgeruimd,

maar onmiddellijk daarna weer opgezet.

De hoofdstad is in vele wijken verdeeld, waarbij de oude en de

nieuwe keizerlijke paleizen, die geheel met muren zijn omringd en

een groote uitgestrektheid beslaan, een afzonderlijke stad in de stad

vormen. Verder is er een wijk voor de aristocratie, een Japansche en

een Chineesche wijk; de buitenlandsche gezantschappen hebben zich voor

't meerendeel in een wijk dicht bij 't paleis vereenigd.

De fabrikanten en handelaren sluiten zich meestal vaksgewijze aaneen;

men heeft een straat der wevers, der timmerlieden, meubelmakers,

aardewerkfabrikanten, alsook de winkelstraten waar zijde, katoen,

papier, bontwerken en ginseng [1] onder de voornaamste handelsartikelen

gerekend kunnen worden.

Voertuigen zijn er in Seoul niet, behalve enkele karren, die evenals

de riksha's in gebruik zijn gekomen toen de Europeanen zich in Seoul

vestigden. Enorme ossen doen daarvoor dienst. Die prachtige dieren,

die goed onderhouden, bijzonder forsch van gestalte en zeer mak

zijn, torsen omvangrijke vrachten en stappen deftig achter elkaar

voort tusschen de dicht opeengepakte menigte op de markt. Meestal

vervoeren zij takkebossen, en dan is hun vracht zoo groot dat men

't dier zelf ternauwernood ontdekt. Verder doen paardjes en ezeltjes

dienst als lastdragers.

De paardjes maken een treurig figuur. Ze lijken wel dwergpaardjes zoo

klein en tenger zijn ze; men kan zien dat er voor hen geen spoor van

verzorging bestaat, hun vel is ruw en haveloos, de manen zijn ruig

en vuil; bijna zonder uitzondering zijn zij kreupel of gewond.

Toch schijnen zij nog den noodigen levenslust te bezitten, want 't

meerendeel draagt een muilkorf van riet, en zoo er kans toe bestaat

bijten en schoppen zij elkaar dat 't een lust is om te zien.

Daar de Koreanen bij uitstek slechte ruiters zijn en 't paard steeds

door eenige voetgangers vergezeld is, draaft of galoppeert het hoogst

zelden. In stap kan het echter met een zware vracht verre afstanden

afleggen zonder een spoor van vermoeidheid te vertoonen.

Op de wijze waarop een Koreaan zijn paard verzorgt, zouden wij

Europeanen zeker heel wat aan te merken hebben, want ik geloof niet

dat een Europeesch paard het zich rustig zou laten welgevallen dat

men hem op zijn rug legde en de vier beenen vastbond, als hij beslagen

moet worden.

Evenmin geloof ik dat een westersch rosinant een bak met dampende

gekookte boonen en gehakt stroo als dagelijksch voedsel zou

waardeeren. Een en ander is gewoonte.

Eerst onlangs is de electrische tram het aantal vervoermiddelen

in Seoul komen vermeerderen en tegelijkertijd wordt de stad met

electrische lampen verlicht. 't Is een hoogst eigenaardig gezicht

die electriciteit als licht en beweegkracht in die eeuwenoude stad

met zijn lage hutten en modderpoelen, en nog eigenaardiger is 't, de

patriarchale gestalten recht op te zien zitten in de heldere nieuwe

wagons. Door 't aanleggen van de tram is gebroken met het oude gebruik

van 't sluiten der stadspoorten bij zonsondergang, terwijl de sleutels

op 't Paleis werden bewaard. Thans rijdt er de tram tot laat in den

avond doorheen, en verder blijven ze open.

Mr. Pak-ki-ho heeft ons gebracht naar 't eenig product op 't gebied van

beeldhouwkunst. 't Is een wit marmeren pagode, die door den invloed

van den tijd een grauwgrijze tint heeft aangenomen en wier ouderdom

op 800 jaar wordt geschat.

Die pagode bestaat uit acht verdiepingen, die den boeddhistischen

hemel voorstellen en de opeenvolgende verhuizingen die de ziel

moet doorloopen, voor zij haar geheele zuiverheid heeft bereikt. Dit

kunstwerk van indo-koreaanschen bouwstijl werd 300 jaar geleden tijdens

een van de invallen van 't Japansche leger door de Japanners vernield,

de top is afgebroken en ligt er naast.

Rondom deze pagode bevinden zich eenige gedenksteenen in den vorm

van een reuzenschildpad van steen, die op zijn rug een langwerpigen

rechtopstaanden steen draagt. Op dezen steen zijn namen en titels

van den overledene gebeiteld (zonder dat die op deze plek begraven

ligt). Dikwijls ook wordt een heldenfeit, een belangrijke overwinning

of een gewichtige gebeurtenis aldus aan de vergetelheid ontrukt.

Even buiten de stadspoort vindt men een dergelijke schildpad opgericht

als gedenkteeken aan de erkenning van de suzereiniteit van den

Manschoe-vorst, toen deze, na den laatsten telg der Ming-dynastie

van den Chineeschen troon te hebben gestooten, zich evenals zijn

voorganger van Korea's schatplichtigheid overtuigde door gezanten

naar Seoul te zenden.

In 't noordoosten van Seoul heeft men voor Confucius een tempel

opgericht. Hoewel deze de vergelijking met een Japanschen

tempel moeilijk zou kunnen doorstaan, behoort hij mede tot de

bezienswaardigheden der hoofdstad.

Bijzonder van vorm is de poort voor het tempelgebouw, waarop van boven

tal van roode pijlen zijn aangebracht, waaraan de poort dan ook zijn

naam ontleent.

Het bovengenoemde, benevens een monsterachtig, meer dan levensgroot

beeld van Boeddha, in witte verf aangebracht op een reusachtig rotsblok

buiten Seoul, behoort tot de merkwaardigheden die in 't bereik van

een gewoon toerist vallen.

Maar 't toeval is ons gunstig geweest in dit opzicht. Op een morgen

door nauwe steegjes rijdend, waar onze riksha's door een oploop

van menschen tot staan werden gebracht, bemerkten wij dat er iets

bijzonders gaande was.

Al die nieuwsgierigen verdrongen zich voor een poort, waar een

schildwacht in Europeesch kostuum, 't geweer in den arm, op post

stond. Mr. Pak-ki-ho, geïnterpelleerd, vertelt dat heden oefening

wordt gehouden in de keizerlijke dansacademie door alle danseressen

uit 't land, want dat er over twee maanden een luisterrijk feest ten

paleize zal plaats hebben. Hij zegt dat die gelegenheid niet voor geld

te zien is, dat er ook geen sprake kan zijn van doordringen om toegang

te krijgen, want dat Zijn Excellentie de Minister van Binnenlandsche

Zaken in persoon aanwezig is.

De schildwacht heeft zich bij 't zien van 't Europeesche gezelschap

schrap gezet. Gedurende de beraadslaging gaat hij midden in de poort

staan met een beslisten trek op zijn gelaat; hij houdt zijn geweer

horizontaal voor zich uit, alsof hij daarmede te kennen wil geven

dat een onoverkomelijke slagboom den toegang verspert.

Na lang praten schijnt Mr. Pak-ki-ho op een verstandigen inval te zijn

gekomen. Hij vraagt naar de positie van de heeren van ons gezelschap;

die van den jongen Duitschen handelsman maakt weinig indruk op hem,

maar bij 't vernemen van den rang der beide officieren klaart zijn

gezicht op. Hij beweert dat Zijne Majesteit de Keizer en 't geheele

hof veel eerbied hebben voor alles wat militair is, vraagt hun

visitekaartjes, voert een levendig gesprek met den schildwacht en

ziet!... de man glimlacht, zet zijn geweer in een hoekje en verdwijnt

met de kaartjes.

't Duurt weer een heelen tijd eer hij terugkeert, maar al spoedig

bemerken wij dat de beraadslaging goede resultaten meebrengt. Na

een plechtige buiging voor den gids en eenige woorden, maakt hij met

zijn hand een uitnoodigend gebaar om binnen te treden. Dan vat hij

zijn geweer op, trekt zijn gelaat in een ernstige plooi, presenteert

't geweer en blijft zoo staan totdat wij hem allen voorbij zijn gegaan.

Terwijl wij een ruime binnenplaats over wandelen vertelt Mr. Pak-ki-ho

dat het Zijne Excellentie behaagd heeft de Duitsche officieren met hun

gevolg (dat zijn wij) uit te noodigen tot het bijwonen der oefening.

Aan den ingang van een langwerpig gebouw zonder verdieping staan

een menigte hofbeambten in krakende, licht gekleurde zijden gewaden;

plechtig buigend geleiden zij ons naar binnen en daar bevinden wij

ons in tegenwoordigheid van den minister in persoon. Hij lijkt ons

een man van 50 jaren, met een deftig, eerwaardig uiterlijk en kalme

gedistingeerde manieren.

't Voorafgaand ceremonieel bestaat uit een paar buigingen, waarna wij

beurtelings door den gids worden voorgesteld. Opmerkelijk was 't dat

men hier, evenals elders in 't Oosten, den heeren den voorrang gaf.

Toen hield de Hauptmann een duitsche speech, die in 't Engelsch aan

den gids werd overgebracht en door dezen in 't Koreaansch den minister

bereikte. Hij had dien glimlachend plechtig met 't hoofd knikkend

aangehoord en antwoordde toen met plechtig uitgesproken zinnen en

breed handgebaar.

Langs denzelfden weg bereikte ons dit antwoord; nog een paar buigingen,

een levendig gebarenspel als uitnoodiging om te gaan zitten, en

eindelijk konden wij onze omgeving opnemen terwijl de gestoorde dans

hervat wordt.

De danseressen of kissangs zijn onafscheidelijk verbonden aan een

Koreaansch feest. Zij vormen een afzonderlijke, zij 't dan ook niet

bijzonder geziene klasse in Korea, behooren aan den Keizer, staan

onder toezicht van de muziek-afdeeling van 't keizerlijk huis en

worden uit de staatskas onderhouden.

Evenals het meermalen gebeurt dat een vader die met meer kinderen

gezegend is dan zijn middelen kunnen onderhouden, een zijner zoons

tot eunuch bestemt, in welke betrekking hem allerlei onderscheidingen

wachten, want de invloed der eunuchen is zeer groot aan 't hof,

evenzoo komt het voor dat hij een zijner dochters voor 't vak van

kissang bestemt.

Die meisjes worden reeds van kindsbeen af opgeleid voor hun

beroep. Zij ontvangen onderwijs in muziek, lezen, schrijven en

vrouwelijke handwerken.

Daar zulke meisjes goed onderricht zijn, aangenaam kunnen converseeren,

veelal zelfs geestig en onderhoudend zijn, daarenboven in hun omgang

met mannen vrij en ongedwongen, wordt hun gezelschap zeer gezocht en

bewegen zij zich in de hoogste kringen.

In 't geheel zijn er ongeveer vijftig kissangs die door den staat

onderhouden worden; die van Pyen-Yang, de noordelijke hoofdstad der

provincie, heeten de schoonste te zijn; wel bestaan er op kleinere

plaatsen gezelschappen van particuliere kissangs, maar hun aantal is

niet groot en zij zijn minder gezien.

De staatsdanseressen onderhouden bij alle hoffeesten en officieele

feestmaaltijden de gasten door gezang en dans.

Deze meisjes zijn meestal knap van uiterlijk, sommige zelfs zeer

schoon, 't geen men in 't algemeen niet zeggen kan van de vrouwen

in Korea.

't Gebeurt dan ook dikwijls dat de een of andere beambte zijn hart

aan een kissang verliest. De wet verbiedt evenwel 't huwelijk met een

danseres, zoodat zij slechts als bijvrouw naast de wettige vrouw een

plaats kan innemen. Natuurlijk is de rechtmatige echtgenoote daarover

niet zeer gesticht en komt het wel eens tot minder harmonische

botsingen tusschen beide vrouwen.

Maar over 't algemeen schikt de Koreaansche vrouw zich in 't

onvermijdelijke, want 't boek der Wijsheid van Confucius legt haar in

de eerste plaats den plicht van gehoorzamen op, en al is de polygamie

niet officieel erkend, geen Koreaan zal zich laten weerhouden er

zooveel vrouwen op na te houden als zijn middelen toestaan. De kinderen

van deze kissangs zijn meestal ontwikkeld en vlug, waardoor al weer

bewezen wordt dat groote mannen verstandige moeders hebben gehad.

Vele legenden en vertellingen verheerlijken de kissangs en talrijk

zijn de verhalen waarvan 't hoofdmotief de wanhoop van een jongen

man schildert die een kissang aanbidt en jammert dat hij haar niet

als wettige vrouw in zijn woning mag voeren.

't Orkest dat de kissangs bij 't dansen begeleidde, bestond uit

ongeveer 25 personen die fluiten, een soort liggende harp, guitaar en

een chineesche viool met twee snaren als ook trommelen bespelen. 't

Geheel klinkt harmonisch, maar op den langen duur wat eentonig.

Een eigenaardigheid merkte ik hierbij nog op. Terwijl men in de

Japansche toonladder een hyaat vindt (ik meen dat de derde en vijfde

toon ontbreken) waardoor de melodie onzamenhangend en de harmonie

telkens onderbroken wordt, treft de Koreaansche muziek door haar

overeenkomst met de Europeesche, 't geen men noch van de Chineesche

noch van de Japansche beweren kan. Daar was een klagende mineur

melodie, die in een compositie van Grieg niet misplaatst zou zijn,

en daar waren oogenblikken waarop men den aanhef van een symphonie

meende te hooren. Ook de dans staat hooger dan de Japansche, maar

niet zoo hoog als de Javaansche.

Elegant zonder burlesk te zijn, dan weer plechtig en toch niet

stijf, soms zelfs hartstochtelijk maar nooit wild, geeft zij een

weerspiegeling van de rijke phantasie van dit volk.

Gedurende de uren die wij er doorbrachten vloog de tijd om, en bij

elken nieuwen dans dachten wij aan den eenen die afgeloopen was en

dien wij nooit weer zouden zien.

De kleeding van de kissangs verschilt een weinig van de nationale. De

rok is van donkerblauw gaas, de plooien zijn zoo ruim dat dit

kleedingstuk als een wolk om de voeten van de danseres schijnt te

zweven. Niettegenstaande de dikke gewatteerde wit katoenen kousen

treffen ons de bijzonder sierlijke voetjes waarmede zij allerlei

kunstige passen uitvoeren.

Zij dragen het haar, van voren gescheiden, van achter in een wrong;

door kunstmiddelen heeft het een rosachtigen weerschijn gekregen die

niet zeer flatteus is. De wenkbrauwen zijn afgeschoren; overigens

onderscheiden zij zich van haar Chineesche en Japansche kunstzusters

doordat 't gelaat niet geblanket, de lippen niet geverfd zijn.

Zoodra ze zich opheffen van de matten waarop ze in een groep

geduldig hebben zitten wachten tot een nieuwe dans begint, zetten

zij hun danskapsel op, evenals men in Europa zijn hoed opzet. Dat

kapsel bestaat uit een hoeveelheid valsche vlechten, doorstoken met

zilveren en bloedkoralen haarspelden en heeft zulk een omvang dat

een presenteerblaadje met een theeservies er op zou kunnen plaats

vinden zonder gevaar van te vallen. Voor de uitvoering van den

zwaarddans wordt er bovendien nog een breedgerande roodfluweelen

hoed met gekleurde struisveeren en gouden kwasten op vastgehecht;

't geheel maakt een zeer zonderling effect.

Haar kleeding is in dezen dans van zwaar brocaat, de lange mouwen

worden opgestroopt, de plooien van den rok opgeslagen en dan beginnen

zij in sierlijke wendingen te dansen rondom de vier zwaarden die,

twee aan twee, kruiselings op den grond liggen.

Eerst langzaam, dan vlugger en vlugger zwieren zij om elkaar heen,

de muziek begeleidt hen met merkwaardige vastheid van tempo, een

van de muzikanten heeft een houten instrument in vorm gelijk aan 't

houten onderstel van een reuzenwaaier, waarmede hij een klapperend

geluid maakt om de maat te accentueeren. Dieper en dieper worden

de buigende, zwaaiende bewegingen en plotseling, zonder dat men 't

bemerkt, hebben zij elk een zwaard van den grond opgenomen en stellen

zich in twee rijen tegenover elkaar, terwijl zij met de zwaarden in

de hand allerlei figuren schijnen af te teekenen in de lucht.

Plotseling verstomt met één slag van het houten instrument 't geheele

orkest en de kissang knielt even neer, dan haast ze zich naar haar

hoekje terug en zet hoed en kapsel af.

Niet minder dan zestien klassieke en antieke dansen zagen wij dien

dag afspelen, doch die alle weer te geven zou te veel tijd en ruimte

in beslag nemen.

Zeer fraai is de "lotos dans".

In 't midden van 't vertrek wordt een reusachtige porceleinen bak

gezet, waarin een lotosbloem schijnbaar op het water drijft. Twee

danseressen, die ooievaars moeten voorstellen en lange witte

gewaden dragen, komen plechtig achter elkaar binnenstappen. Op 't

zelfde oogenblik ontdekken beide de schoone bloem en nu ontstaat er

ijverzucht. Zij draaien langzaam om elkaar heen, slaan met de vlerken

(lange afhangende mouwen), knikken al klapperend met de hoofden en

trachten steeds meer 't voorwerp van haar afgunst te naderen. Het

tempo wordt langzamer en men voelt dat de beide ooievaars iets in

hun schild voeren.

Steeds dichter naderen zij de lotosbloem en op 't oogenblik waarop

beide den kop over den rand steken ten einde haar te plukken, laat

de lotos haar bladeren vallen en verrijst plotseling een miniatuur

danseresje uit den porceleinen bak.

De voorstelling eindigt meestal met den drakendans.

Een houten getimmerte waarop twee draken zijn afgebeeld, die zich

elk om een paal slingeren en de geopende bekken tegen elkaar gericht

houden, zoodat er een ronde opening ontstaat, wordt in 't midden van

het vertrek geplaatst. Alle danseressen nemen aan deze dans deel,

die als 't ware een examen is, want zoo ooit dan bestaat hier de

gelegenheid, zich in lenigheid en sierlijkheid met elkaar te meten. Zij

vatten elkaar om 't middel, dansen in een kring zwevend en heupwiegend

er om heen, terwijl zij een zacht tweestemmig gezang laten hooren en

't orkest hen met zachte gedempte akkoorden begeleidt. Op een teeken

van den man met 't houten instrument stellen zij zich in twee rijen

achter elkaar.

De twee voorsten krijgen een bont gevlekten bal in de hand, waar aan

twee zijden kwasten zijn bevestigd. (De bal stelt een drakenei voor).

Met gracieuse armbuigingen maken zij de beweging van mikken, ten

einde ieder op haar beurt den bal door de opening te werpen (zij

staan tegenover elkaar aan weerszijden van 't houten gevaarte) en

elkaars bal op te vangen. De muziek vergezelt haar bewegingen met

steeds sneller wordend tempo. Geruimen tijd wordt de aandacht van

't publiek in spanning gehouden; telkenmale als men denkt dat zij

den bal zal werpen, bedaren plotseling haar bewegingen en begint

zij opnieuw te mikken. Zeer te bewonderen is hierbij de eenheid van

't orkest en de danseres.

Als 't haar gelukt is verstomt plotseling het orkest en de danseres

knielt neder terwijl zijn Excellentie haar tot belooning een

reusachtige papieren lotosbloem in 't kapsel steekt. Heeft zij echter

misgeworpen, dan maakt men haar, met een penseel met O. I. inkt een

zwarte streep op 't gelaat, hetgeen haar reputatie als kunstenares

niet verhoogt. Nu dansen zij weer hun rei en wordt 't werpen hervat

door de twee die op haar volgen.

Hebben zij allen haar beurt gehad, dan defileeren zij voor Zijne

Majesteit, die elk het traditioneele geschenk, een rol blauwe zijde,

overhandigd.

Nog waren wij in volle bewondering voor de sierlijke bewegingen van

de kissangs, toen hard en wreed een telephoonbel rinkelde.

Een telephoon in de sprookjeswereld van een Oostersch feest! 't Was

alsof men opeens met een schok terugviel in 't prozaïsche leven van

de twintigste eeuw!

't Was wreed, maar waar.

En die rinkelende telephoonbel bracht heel wat opschudding

te weeg. Want 't was een keizerlijke boodschap, waardoor de

tegenwoordigheid van Zijne Excellentie op 't paleis werd vereischt.

Plechtig rees hij dadelijk overeind en maakte zich gereed om te

vertrekken. Van alle kanten waren dienaren aangeschoten om hem te

helpen. Gesteund door twee van hen stond hij op. Terwijl deze hem onder

de armen vasthielden tilde een derde beurtelings zijn voeten op; een

politiedienaar stak er een paar hooge vilten laarzen aan, vervolgens

werd hem het gazen overkleed aangetrokken, een zijden koord om het

middel geknoopt en de plooien van het kleed afgetrokken, zooals men

dat bij kleine kinderen doet, wil 't jurkje netjes zitten. De hooge

baret van zwart gaas met de beide uitstekende vlerken werd hem op

't hoofd gezet.

Gedurende deze bezigheden had Zijne Excellentie zich laten begaan

alsof hij een levenlooze pop was, voortdurend speelde een welwillende

glimlach op zijn eerwaardig gelaat, dat zulk een vreemde tegenstelling

vertoonde met zijn hulpeloosheid.

Met een kort aanspraakje en een apathische beweging van een toegestoken

hand die hij willoos liet drukken, nam hij afscheid. Ondersteund

door de beide mannen strompelde hij naar de deur als een kind dat

pas leert loopen.

Buiten stond een kleine draagstoel met een puntig dakje en een

miniatuurraampje. Men geleidde hem tusschen de draaglatten, 't dakje

werd opgeslagen, twee politiedienaren namen eerbiedig buigend een slip

van 't gazen overkleed in de hand en een derde persoon, waarschijnlijk

iets hooger in rang, gaf hem een zetje, waardoor hij achterover in

den draagstoel tuimelde. Daar hij niet bij machte scheen zijn beenen

binnen boord te halen, deden de politiedienaren dit, 't deksel werd

dichtgeklapt, en onder 't uiten van een lang aangehouden kreet van

de dragers als teeken van vertrek, werd Zijne Excellentie plechtig

weggedragen als een kanarievogel in een kooi. Ziedaar een staaltje

van Koreaansche etiquette nauwkeurig beschreven en vervat in een

lijvig boekdeel, waarin de aristocraat trouw studeert.

De aristocraten, Nyang-pan geheeten, onderscheidt men van de ha-in

('t volk) door de vele voorrechten die hun zijn gegeven. Men verdeelt

de aristocraten in twee klassen, n.l. de militairen en de civiele

beambten. Zonder uitdrukkelijken last van den Keizer of van den

gouverneur der provincie waarin zij verblijf houden, kan tegen hen

geen bevel van inhechtenisneming worden uitgesproken, tenzij zij

verraad plegen. Zij hebben het recht niet alleen, maar den plicht de

geringste beleediging of tekortkoming in vormen te straffen en wraak

te nemen over hun vijanden. Maar tevens rust er een zware plicht van

ridderlijkheid op hen; in geen land heerscht 't "noblesse oblige"

sterker dan in Korea. En hoewel deze plicht door geen wet wordt

voorgeschreven, maar zuiver een sociale etiquette is geworden, toch

wordt die door den Koreaanschen aristocraat hoog gehouden.

De twee betrekkingen die voor hem openstaan, zijn de militaire en

de civiele; daarenboven mogen zij die van onderwijzer uitoefenen,

maar handenarbeid wordt onteerend geacht en doet hen terugzinken tot

de lagere klassen der maatschappij.

De hulpelooze wijze van zich te bewegen, waarvan de minister ons zulk

een duidelijke voorstelling gaf, noemt men den Nyang-pan-gang en geldt

als iets zeer voornaams, want de persoon in kwestie wil daarmede als

't ware te kennen geven dat zijn beenen niet in staat zijn 't gewicht

van zijn waardigheid te dragen; hij is steeds door zoovele dienaren

omringd, dat deze voor hem moeten loopen.

Wordt in plaats van den draagstoel 't rijpaard als vervoermiddel

gekozen, dan kan men genieten van 't verkwikkelijk schouwspel een

hooggeplaatst persoon in het zadel te zien tillen. Twee dienaren die

rechts en links van 't kleine paardje gaan, ondersteunen hem onder

de armen, twee andere houden de teugels van het paard vast.

Hoe dwaas zulk een vertooning in onze oogen lijkt, met den grootsten

ernst op 't gelaat beweegt zich de verwijfde edelman, en de dienaren

leggen een eerbiedige dienstvaardigheid aan den dag, een betere

zaak waardig.

Wenden wij thans onze schreden naar de keizerlijke paleizen. Er zijn

er zes, waaronder drie, die de moeite waard zijn om gezien te worden.

1. 't Oost-Paleis, dat ongeveer vier honderd jaar geleden gebouwd

en veertig jaar geleden verlaten werd. Het beslaat een kolossale

oppervlakte en heeft dertien poorten. 't Paleis zelf bestaat uit een

groot aantal gebouwen en paviljoens, omringd door een fraai park,

waar sierlijke bloemperken afwisselen met vijvers, heuvels met

bloeiende heesters bedekt een uitzicht geven over denneboschjes en

waterpartijen. Elk paviljoen, elke poort draagt een phantastischen

naam. Zoo komt men door de Koudwaterpoort naar 't Hemelsche Huis,

terwijl een eindje verder een Bloemenpoort naar den Vijver der Zoete

Droomen voert.

Door een kleine sierlijke poort komt men in het hoofdgebouw, dat de

door den Keizer bewoonde vertrekken bevat. Er is een afzonderlijk

gebouw dat voor den lijkdienst bestemd is. Het lijk van den overleden

vorst ligt daarin op een katafalk onder een zijden troonheuvel, totdat

het in een staat van volkomen ontbinding verkeert; onder de katafalk

is een opening aangebracht waardoor de vochten in den grond vloeien.

2. Het Noord-Paleis, dat grooter hoewel ouder is. 't Werd vijfhonderd

jaar geleden gebouwd en bevat onder meer de bekende troonzaal,

een imposant, op zich zelf staand gebouw, bestaande uit een enorme

zaal, hoog van dak en geheel ontdaan van meubels, behalve een

fraai uitgesneden troonzetel onder een zijden baldakijn, waarin het

Chineesche wapen in borduurwerk is aangebracht. Rondom dit gebouw

ligt een ruime hof met marmeren steenen bevloerd. Van af zijn zetel

kan de vorst bij officieele recepties zijn onderdanen overzien, die

in den hof volgens rang en stand gegroepeerd zijn; marmeren pilaren

duiden de plaats aan, welke zij volgens hun rang innemen.

Daarnaast ligt de lotoszaal, een gebouw op pilaren in een vijver met

lotosbloemen gebouwd.

Van de galerij heeft men een heerlijk uitzicht op 't gebergte rondom

Seoul. In deze zaal hield de Koningin namiddag-bijeenkomsten met de

dames der Europeesche gezanten, waarom zij het gebouw in zooverre

liet moderniseeren dat er electrisch licht en europeesche meubels

werden aangebracht.

3. Een eindje verder toont men ons de gebouwen en paviljoentjes

van 't Zomerpaleis, benevens 't verblijf der bedienden, waarheen

de ongelukkige vorstin vluchtte, maar ten slotte toch door de

samenzweerders (waaronder verscheidene Japanners) doodelijk gewond

werd.

De Keizer bewoont geen van deze verblijven. Hij voelt er zich niet

thuis, want 't woelt en gist in zijn land. Zijn besluiteloosheid

en gebrek aan moed doet hem een treurige rol spelen in zijn rijk;

hij is bang voor de Japanners, bang ook voor de intriges van zijn

familieleden en niet zonder reden, want gedurende zijn regeering

speelden aanslagen, doozen met vergiftigde bonbons en onverklaarbare

verdwijningen een groote rol.

Nu heeft hij zich, in een tijdelijke woning, onder bescherming gesteld

van de Russische vlag.

Li Hsi, Keizer van Korea (zijn Koreaansche naam was Mong Pok-i),

de acht-en-twintigste vorst van deze dynastie, volgde in 1864 als

twaalfjarige knaap een kinderloozen bloedverwant op. Hij wordt ons

geschilderd als een man met een beminnelijk karakter, aangename

manieren en een open oog voor alles wat Westersche beschaving en

ontwikkeling op elk gebied brengt. Maar 't meest kenmerkende aan

hem is zijn besluiteloosheid, apathie, gebrek aan zedelijken moed,

in één woord alles wat hem stempelt tot een zwak man.

Daar de Koreaansche monarchie absoluut en goddelijk is, 't leven

van de twintig millioen onderdanen zoowel als hun bezittingen zijn

eigendom zijn, kan men zich voorstellen welk een gemakkelijk werktuig

zulk een vorst is geworden in de handen van een bende gewetenlooze

hovelingen en bloedverwanten.

Toen de Keizer als Koning op den troon kwam, aanvaardde zijn vader

het regentschap onder den titel van Tai-Wen-Kun. Deze was een zeer

ontwikkeld en scherpzinnig man, maar tevens een wreed despoot, men

noemde hem "de man met het steenen hart en de ijzeren ingewanden."

Zelfs nadat zijn zoon in 1873 meerderjarig was verklaard en de teugels

van 't bewind in handen had genomen, bleef hij een grooten invloed

uitoefenen. Hij was een fel vreemdelingenhater, liet de Christenen

vervolgen, en weerde alle onderhandelingen met buitenlanders af.

Zijn ambitie overheerschte alle menschelijke gevoelens; zelfs smeedde

hij een complot, ten einde zijn zoon en diens echtgenoote te laten

vermoorden en zelf het bewind te voeren. Gelukkig mislukte dit,

maar daar hij steeds voortging de vijandige gezindheid tegen de

vreemdelingen aan te wakkeren, zoodat hierdoor onlusten ontstonden,

werd hij in 1884 door toedoen van Li-Hung-Chang, den Chineeschen

vice-koning die zijn invloed begon te vreezen, gevangen genomen en

naar Pao Ting Fu verbannen.

De zwakke besluitelooze Koreaansche vorst liet eenige jaren later den

zeven-en-zeventigjarigen grijsaard uit zijn ballingschap terugkeeren,

welke gunst deze vergold door een nieuwe samenzwering tegen zijn zoon

op touw te zetten in 1895. Deze wist te ontkomen, maar de ongelukkige

vorstin werd, na doodelijk gewond te zijn, met petroleum overgoten

en levend verbrand.

Zij was een energieke vrouw, en moest daarom uit den weg geruimd

worden; ook waren haar gevoelens in strijd met de politiek van den

ouden Tai-Wen-Kun, want vooruitstrevend als zij was, moedigde zij

den invloed der vreemdelingen aan.

Haar eenige zoon, Li Hsia de Kroonprins van Korea, is geboren in

1873. Zijn kundigheden zijn beneden 't middelmatige, het haremleven

en de hof-etiquette hebben een verwijfde ledepop van hem gemaakt;

daarenboven is hij kinderloos en zijn bestaan wordt van hoegenaamd

geen belang geacht.

Er zijn drie ministers van Staat, verder zijn er acht departementen,

nl. het ministerie der ambten en bedieningen, dat van financiën,

oorlog, justitie, openbare werken, eeredienst en ceremoniën,

buitenlandsche en binnenlandsche zaken.

Aan 't hoofd van elke provincie staat een gouverneur; verder zijn

er districtschefs, dan volgen de mandarijnen aan 't hoofd der

belangrijkste plaatsen en daarna burgemeesters van de kleinere

dorpen. Rondom elk van die dienaren is een gansche schare

ondergeschikte beambten gegroepeerd, edelen, paleisbewakers,

tempeldienaren, bewaarders van openbare gebouwen, spionnen enz.

Al die beambten, te zamen het administratief gezag vormend, zijn een

ware plaag voor 't volk. Zij oefenen een afpersingssysteem uit, waar

't volk niet alleen onder lijdt, maar dat om zoo te zeggen zijn gebrek

aan ijver en werklust verklaart.

Door de groote willekeur waarmede belastingen geheven, betrekkingen

gegeven en privileges gegund worden is bij den Koreaan alle energie

gedood. Vrijheid van gedachten, het uiten van persoonlijke meeningen

voeren den vermetele naar de gevangenis, waar hem meestal op afdoende

wijze 't zwijgen wordt opgelegd. Hij ziet het nuttelooze in van

goederen of geld verzamelen, want dat zou slechts dienen tot prooi

voor den belastinggaarder.

Terwijl de winkels die aan den Keizer behooren en door dezen verpacht

worden, opgepropt zijn met handelsproducten, wordt er weinig of geen

handel gedreven.

Groote uitgestrektheden land liggen braak, omdat er geen handen zijn

om ze te bewerken.

De koelie, die door zijn gezonde physiek in staat is zwaren arbeid

te verrichten, werkt juist zoolang totdat hij genoeg verdiend heeft

om eenige dagen te kunnen luieren en pijpjes rooken. Wien 't gelukt

is goederen of geld te verzamelen verbergt het; vandaar dat men in

Korea weinig onderscheid bemerkt tusschen woningen of kleeding van

rijk en arm.

Een eigen muntstelsel bezit Korea nog niet; zoowel de Japansche

Yen als de Mexicaansche en Chineesche dollar zijn er gangbaar. De

lijdensgeschiedenis van 't geknoei met pasmunt en de pogingen tot

't stichten van een eigen Munt is nog niet ten einde; in afwachting

daarvan levert de Munt te Osaka (Japan) zilver en kopergeld.

In- en uitvoerrechten zijn in handen van China. Sir Robert Hart en zijn

staf van Engelsche beambten die alle in Chineeschen dienst zijn, hebben

in de laatste jaren hun beste krachten aan de regeling daarvan gewijd.

Sinds onheuglijke tijden is China's macht groot geweest in Korea. Elk

jaar moest de vorst tot onder de poort buiten Seoul de chineesche

beambten te gemoet gaan, om de schatting aan te bieden, en het

voorschrift eischte dat hij zich voor hen in 't stof wierp en den

chineeschen groet, de kow-tow, maakte.

Li-Hung-Chang (zaliger) en Yuan-tschi-kai, de tegenwoordige gouverneur

van Tientsin, beide mannen die van zich lieten spreken door hun grooten

invloed op politiek en staatkundig gebied, hebben hun leerschool in

Korea doorgemaakt. In den Japansch-Chineeschen oorlog was de houding

van Korea ten gunste van China dan ook een steen des aanstoots

voor Japan.

In 't middaguur, als de schaduwen langer worden en de toppen van de

heuvels rondom Seoul nog in een laatsten gouden zonneschijn schitteren,

terwijl het dal en de lage grijze dakenvlakte reeds in een grauwen

sluier gehuld zijn, is het oogenblik gunstig om de onwelriekende dampen

van Seoul te ontvlieden en een tocht te maken langs den stadsmuur

over de kale heuvels. Dan eerst krijgt men een duidelijk overzicht

van de stad en van den steenen muur, die als een slang zich over de

heuveltoppen slingerend de stad in een wijden cirkel omvat. Ni Tayo,

de stichter van de regeerende dynastie, liet vijf eeuwen geleden

dezen muur bouwen en stichtte Seoul. Acht poorten, elk voorzien van

een paviljoen met twee verdiepingen, geven toegang tot de stad; zij

dragen elk een afzonderlijken symbolischen naam, zooals "De Poort van

de Verheven Menschheid", die van "Eerwaardige Ceremonie" en die van

"Schitterende Beminnelijkheid". Zoowel binnen als buiten dezen muur

strekken de woningen zich uit; tevens zijn er in de ommuurde ruimte

groote uitgestrektheden grond die onbebouwd blijven, waardoor Seoul

zelfs in haar muren nog genoeg ruimte heeft voor uitbreiding.

Langs een van de nederige woningen in een buitenwijk gaande, worden

wij getroffen door luid gejammer en geweeklaag. Een onderzoek brengt

aan 't licht, dat er iemand is overleden en de familieleden aan hun

droefheid lucht geven. Een zestal vrouwen zit in het halfduister van

het lage vertrek rondom het lijk bijeen en wedijvert in 't voortbrengen

van jammertonen.

In 't stervensuur heerscht er groote stilte in huis, want niemand mag

den geest hinderen wanneer hij 't lichaam verlaat; de Koreaan gelooft

n.l. dat een mensch drie zielen bezit, de eene is bij 't sterven

voor de onderwereld bestemd, waarheen zij door beambten van de tien

rechters der onderwereld gevoerd wordt, de tweede gaat mee in 't graf

en de derde zetelt in 't houten tabletje, dat ter gedachtenis van den

overledene gedurende geruimen tijd in huis wordt bewaard. Zoodra de

dood is ingetreden, wordt het lijk in nieuwe witte gewaden gehuld. Voor

de deur van 't sterfhuis plaatst men een tafeltje, waarop drie bordjes

met gekookte rijst en drie flesschen drank, alsook drie paar rieten

sandalen klaar staan voor de drie beambten. Een tweede tafeltje met

spijs en drank is voor den geest van den overledene bestemd. Als bewijs

dat de drie beambten er geweest zijn, werpt men spijs en drank weg

en verbrandt de sandalen. Dan eerst vangt het gejammer aan, dat bij

voorname lieden soms den geheelen nacht aanhoudt.

De dienaren dragen de kleederen van den overledene naar buiten,

schudden die eenige malen flink uit en roepen daarbij luid zijn

naam. De hoofdtreurende, meestal de oudste zoon, begeeft zich zoo snel

mogelijk naar een geomant of zandwaarzegger, ten einde een geschikte

begraafplaats te zoeken. De geomantie speelt een groote rol in 't

Koreaansche leven. 't Mysterieuse en phantastische vervuld zoozeer den

gedachtengang van dit volk, dat wij hen ternauwernood volgen kunnen,

zelden hen volkomen zullen begrijpen wanneer hun gedachten zich begeven

in 't rijk van sprookjes en legenden, waar 't wemelt van goede en kwade

geesten en de werkelijkheid zoodanig op den achtergrond is getreden dat

men de grens niet meer kan vaststellen. De geomantie is een kunst, die

in China en in Korea beoefend wordt en alleen in Oostersche landen kan

bestaan. Zij is gebaseerd op fictie en phantasie en wordt goed betaald.

De suggestie speelt er een groote rol in en de handige geomant,

die zijn klanten kent, leidt een gemakkelijk leventje.

Natuurlijk bestaan er boeken waarin de regels van 't vak vermeld

zijn; het voornaamste heet "'t Groote Hemelinstrument", dateert

uit de hooge oudheid en wordt als standaardwerk door de beoefenaars

bestudeerd. Dan volgen de practische oefeningen; daartoe doorkruist

de leermeester met zijn leerling den omtrek, ten einde het terrein

der werkzaamheden nauwkeurig op te nemen. De geomantie bepaalt zich

uitsluitend tot het zoeken van een geschikte begraafplaats.

Heeft hij, de waarzegger, de geschikte plaatsen goed in zich opgenomen

en er nauwkeurige aanteekeningen van gemaakt (met prijsopgave), dan

koopt hij zich een kompas, gradueert en vestigt zich als geomant. Hij

hangt een schild met 't opschrift "Tikuan", d. i. "Dokter der Aarde"

voor zijn woning en wacht de klanten af. Komt men hem een sterfgeval

berichten met 't verzoek een begraafplaats te zoeken, dan begeeft

hij zich onmiddellijk aan 't werk. Hij vergezelt den client naar zijn

woning, waar ook voor hem een gedekte tafel klaar staat.

Terwijl hij zich te goed doet, tracht hij op slinksche wijze door

vragen op de hoogte te komen van den financieelen toestand. Is

hij voldoende ingelicht, dan begeeft hij zich met zijn client in 't

gebergte en toont hem de genoteerde plaatsen, waarbij hij tracht door

lange redeneeringen de kostbaarste aan te prijzen. En zoozeer is de

vereering van de afgestorvenen in zwang, dat de zoon geen oogenblik

zal aarzelen zich groote geldelijke opofferingen te getroosten om

zijn vader een waardige begraafplaats te bezorgen. Want een zoon die

dit verzuimt, kan daardoor voor zijn geheele verdere leven ongelukkig

worden.

Aangenomen dat een geschikte plaats gevonden en men 't over den prijs

is eens geworden, vervolgt de geomant zijn werk door met een kompas

de juiste richting te bepalen.

Dat hangt hoofdzakelijk van de naaste omgeving af. Zijn andere graven

in de buurt, dan mogen die niet in één lijn staan met 't nieuwe

graf. Bij kostbare graven mag geen ander graf in de buurt zijn,

ja zelfs niet uit de verte zichtbaar zijn.

Dan bepaalt de geomant de afmetingen van 't graf, als ook de diepte

daarvan. Verder regelt hij de plaats die de familieleden innemen

bij de teraardebestelling, en waarbij steeds een zijde is waar de

hoofdtreurende onder geen omstandigheden mag staan, wil hij zich niet

de ongenade van den bergdraak op den hals halen.

Maar hoe zorgvuldig de begraafplaats is uitgekozen, en hoe nauwkeurig

alles volgens de voorgeschreven regels bepaald is, toch gebeurt het

dat de achtergeblevenen door allerlei rampen en tegenspoeden getroffen

worden, zonder dat daarvoor een verklaarbare reden gevonden wordt. Dan

wendt men zich wederom tot den geomant, die, zoodra hij bemerkt dat

er een voordeeltje aan verbonden kan zijn, allerlei nieuwe gebreken

aan de begraafplaats ontdekt.

Soms weet hij zelfs te ontdekken dat het lijk het graf verlaten heeft,

omdat de plaats niet geschikt was, en menigmaal wijst de geomant een

verborgen hoekje aan, waar men werkelijk 't vermiste lijk vindt.

Keeren wij nu tot de woning van den overledene terug. Op den door den

geomant bepaalden dag wordt het lijk in een houten kist gelegd. Tegen

't vallen van den avond zet de stoet zich in beweging; (begrafenissen

hebben in Korea nooit over dag plaats). Voorop eenige lantaarndragers,

die de lijkbaar onmiddellijk voorafgaan, daarachter de familieleden

in rouwgewaad, luide jammerend.

Nadat de begrafenis heeft plaats gevonden en de aarde tot een bolvormig

heuveltje is opgeworpen, vangt het ceremonieel van het offeren aan.

Kleine tafeltjes met schoteltjes rijst en kopjes met drank worden

op de door den geomant bestemde plaats neergezet. De familieleden

maken met 't aangezicht naar het graf gekeerd vijf diepe buigingen,

terwijl zij een spreuk mompelen en vrede en rust wenschen aan de

tweede ziel, die met 't lichaam in het graf blijft. In den omtrek van

't graf worden hier en daar dergelijke offertafeltjes geplaatst voor

den bergdraak; weer buigt men en prevelt gebeden tot den draak, met 't

verzoek zorgvuldig te waken over den afgestorvene. De derde ziel keert

met de treurenden naar huis en zetelt in 't gedenktabletje. Plechtig

plaatst men het op 't huisaltaar of wel in een afzonderlijk vertrek en

voorziet het van offeranden zooals wijn, gebak, vleesch en rijst. Eerst

nadat de geest van den overledene van spijs en drank voorzien is en

de huisgenooten om beurten buigingen voor hem hebben gemaakt, begeeft

men zich aan den gemeenschappelijken disch. Zulk een gedenktabletje

bestaat uit twee stukjes hout, die tegen elkaar aangelegd worden,

van binnen uitgehold zijn en van boven een kleine opening hebben,

waardoor de geest binnen kan komen.

Gedurende de drie voorgeschreven rouwjaren wordt dit tabletje in de

vrouwenvertrekken geborgen, later brengt men het bij de overige in een

tempel; is de familie niet rijk genoeg om een plaats in een tempel te

bezitten, dan pakt men het in een kistje bij overtollige zaken. De

lagere klassen uit 't volk herdenken aldus hun vader, grootvader en

overgrootvader; aristocraten en beambten gaan tot vier geslachten

terug; de Keizer vereert zijn voorouders tot in 't vijfde geslacht.

Hoe ingewikkeld en omslachtig het ceremonieel van een begrafenis reeds

moge zijn, de rouwtijd is een nog grootere nationale ramp voor 't

Koreaansche volk te noemen. Want zoo een vader sterft, moet de familie

gedurende drie volle jaren rouwen. In het voorgeschreven gewaad (een

soort van monnikspij van grof grauw zakkenlinnen, een koord om 't lijf

en een reusachtige strooien hoed op, die bijna geheel het gelaat en de

schouders bedekt) slijten de achtergebleven mannen hun tijd met niets

doen. Want zij worden als onreine wezens beschouwd. Gedurende dien tijd

is het verboden een tempel te betreden, een ambt te bekleeden, zich

in openbare bijeenkomsten te vertoonen en in 't huwelijk te treden.

Sterft de moeder na den vader, dan blijft de rouwtijd onveranderd. Maar

gaat zij haar man voor, dan rouwt men gedurende een jaar. Sterft echter

de grootvader kort na den vader, dan is de kleinzoon veroordeeld om

zes volle jaren van zijn leven als een uitgestootene der maatschappij

door te brengen.

Wordt de zoon van een onlangs overledene in rang bevorderd, dan

verleent men zijn overleden vader eveneens een hoogeren rang, want den

zoon mag geen grooter onderscheiding te beurt vallen dan zijn vader.

Gedurende de drie rouwjaren behoort er steeds een offertafeltje met

spijs en drank voor 't gedenktabletje te staan. De oudste zoon is

verplicht elken eersten en vijftienden van de maand dit tafeltje met

rijst en wijn onder luid gejammer te vernieuwen en daarbij gebeden

te prevelen. Dit geschiedt één uur na middernacht.

De sterfdag is mede zeer gewichtig. Vrienden en kennissen komen

bezoeken van rouwbeklag brengen. Er wordt geofferd, gejammerd, gegeten

en gedronken; in gezelschap begeeft men zich naar de begraafplaats,

waar deze ceremonie herhaald wordt.

Na 't lezen van deze ingewikkelde vormen, die tijdroovend en

onpractisch genoeg zijn om een groot gedeelte van een nuttig

menschenleven te verspillen, vraagt men zich af: "Hoe is 't mogelijk

dat dergelijke gewoonten gehandhaafd kunnen blijven in de twintigste

eeuw, waarin elke seconde geldswaarde heeft; waarin de Westerlingen

in de koortsachtige haast van den strijd om 't bestaan hun vormen en

ceremoniën tot een minimum beperken. De Koreaan, voortlevend buiten

die opgezweepte menschenmassa, laat met grootsche onverschilligheid

den tijd langs zich heen gaan; hij kent geen koortsachtigen strijd

om het bezit van geld, hij leeft slechts voort in een fatalistische

rust, die hem een zekere waardigheid verleent, gaat op in de kleinste

détails van traditie en gewoonte, zonder ook maar de geringste neiging

te hebben daarmede te breken.

Ik heb iemand hooren beweren dat de rouw en de pijp de twee voornaamste

belemmeringen zijn voor de welvaart en ontwikkeling van 't Koreaansche

volk. Eer beide bij keizerlijk decreet afgeschaft worden, ontwaakt

geen Koreaan uit den toestand van apathie, luiheid, zorgeloosheid of

hoe men 't noemen wil.

Een man zonder pijp is niet denkbaar in Korea; dit attribuut, in lengte

afwisselend tusschen twintig centimeter en een meter, steekt altijd

ergens in een kleedingstuk, zoolang zij zich bewegen. Nu eens boven

achter op den rug bij den hals, soms in den gordel als een zwaard,

dan weer van achter onder den gordel als een staart, in de pijp van

een pantalon, achter 't oor, altijd zult ge de pijp ontdekken. Zoodra

is de persoon niet in rust, of de pijp oefent zijn macht uit.

De Koreaan schijnt geen grooter wellust te kennen dan languit (met

zijn spierwit gewaad) op straat te gaan liggen en de eene pijp voor,

de andere na te rooken. In dezen toestand kan niets ter wereld

hem raken. Ik zag twee jonge mannen in die houding op de markt;

zij waren zelfs te indolent om hun beenen terug te trekken, zoodat

voorbijgangers, vrachtossen en paardjes er over heenstapten, terwijl

zij, geheel vervuld van hun pijp, blauwe rookwolkjes omhoog bliezen.

Mr. Pak-ki-ho is werkelijk een gids zooals er maar weinigen zijn;

hij heeft ons de bezienswaardigheden getoond, maar schijnt toch

nog niet voldaan te zijn, want telkens weet hij iets te vinden dat

onze belangstelling opwekt. Na een tocht door de bazars van Seoul,

die meer ondervinding in verscheidenheid van onwelriekende geuren

dan van de kunstnijverheid van 't Koreaansche volk heeft opgeleverd,

houdt hij stil voor een laag huisje, waaruit al weer jammertonen tot

ons doordringen.

Ditmaal is het geluid dat van jeugdige stemmen, wij bevinden ons in

een Koreaansche school.

Op het verzoek die inrichting te mogen zien, volgt een welwillend

knikje van den schoolmeester, die dan kalmpjes blijft doorrooken

en de kinderen aanmaant voort te gaan met lezen. Een achttal kleine

jongens, voor 't meerendeel bruidegoms (kenbaar aan de rose japon en

den strooien hoed) zitten op den verwarmden vloer met een Koreaansche

vertaling van Confuciaansche levensregels voor zich. Dit boek heet

"Tong Mun Suna Sup" of "Eerste leesboek voor jongens". De jongens

schreeuwen allen tegelijk, liefst zoo luid mogelijk hun les op en de

meester maakt onder het aanhooren hier en daar een aanmerking.

Daar dit boekje heel oud is en een denkbeeld zou kunnen geven van

wat een Koreaansche jongen op school leert, laat ik eenige punten

eruit volgen.

De inleiding vermeldt: "De man is 't voornaamste schepsel, voor hem

zijn er vijf voorschriften op te volgen: 1o Verwantschap tusschen

vader en zoon, 2o Etikette tusschen vorst en edelman, 3o Verschil

tusschen man en vrouw, 4o Voorrang tusschen oud en jong, 5o Trouw

onder vrienden. Daarom moet de vader zijn zoon liefhebben, deze echter

hem kinderlijk toegedaan zijn, de vorst moet korrekt, de edelman

onderdanig zijn, de echtgenoot vredelievend, de vrouw volgzaam, de

oudere bedachtzaam, de jongere gehoorzaam zijn, de vriend den vriend

helpen, opdat de man een man genoemd kan worden.

Ziedaar wat Koreaansche jongens van tien tot veertien jaar leeren in

de hoogste klasse van een volksschool.

In de laagste klasse bepaalt het onderwijs zich tot 't leeren van

duizend chineesche letterteekens.

Neemt men verder in aanmerking dat 't schoolgaan niet verplichtend

is, het lokaal gewoonlijk bedompt, slecht verlicht en de ruimte zeer

beperkt is, dan komt men tot de conclusie dat dergelijk onderwijs

weinig practische kennis oplevert, hoogstens nadeelig voor de

gezondheid kan zijn.

Maar in de laatste jaren is er een merkbare verbetering in dit

opzicht waar te nemen door den invloed van westersche naties. Er

is een Duitsche school, waar een veertigtal jonge mannen onderricht

ontvangen in 't Duitsch, benevens een meer algemeene kennis van de

verschillende leervakken. De Engelsche school telt zeventig leerlingen,

die uniform dragen en zelfs in sport onderwezen worden; de meesten

dezer leerlingen vinden als tolk, gids of tolbeambte een betrekking.

Ook de Franschen hebben er een school; daaruit rekruteert men de

beambten van de posterijen. Verder zijn er Chineesche en Japansche

scholen, een normaalschool met een Amerikaanschen leermeester aan

't hoofd, een dokterschool, en eindelijk missiescholen van elke

godsdienstige richting. In deze laatste beijvert men zich vooral voor

de ontwikkeling der meisjes.

De Koreaansche taal bezit twee alphabets: 't Nido, bestaande uit 250

chineesche letterteekens (dat gesproken wordt in hoogere en geletterde

kringen) en 't Koreaansche volksalphabet, dat ruim 1100 jaar geleden

door Syel Chong, een beroemd priester en geleerde, uitgevonden werd

en waarvan 't volk zich bedient.

Hoewel de uitspraak geheel verschillend is van de Chineesche,

kunnen Koreanen en Chineezen elkaar verstaan door dat zij dezelfde

letterteekens gebruiken.

Sir Ernest Satow heeft de bewering geuit, dat de Koreanen reeds de

kunst van drukken verstonden, twee eeuwen voordat men die in Europa

uitvond. Te oordeelen naar de phonetische overeenstemming heeft de

Fransche taal (evenals in Japan) de meeste kans populair te worden.

Toch wordt deze weinig gesproken. Engeland's uitgebreide

handelsverbindingen in 't Oosten hebben overal 't Piggin-engelsch

ingevoerd. Hoewel er van volksonderwijs in den waren zin van 't woord

in Korea nog geen sprake kan zijn, heeft de traditie in dit opzicht

veel van haar macht verloren. Ziehier een voorbeeld van de wijze

waarop vroeger met examens werd omgesprongen!

In vroeger jaren werden de examens afgenomen in 't paleis. Dat examen

heette Kwagga, iedereen, behalve zij die tot de onreine klassen der

slachters en leerlooiers behoorden, kon daaraan deelnemen.

In feestkleedij stroomden de candidaten uit alle oorden van het land

te zamen naar het terrein achter 't paleis.

Het thema of de vraagstukken werden door den vorst bepaald, dikwijls

verscheen hij zelf om het te verkondigen. Het werd geschreven op een

reusachtig blad papier, dat boven aan een langen paal bevestigd werd,

zoodat al de candidaten die in tenten rondom den paal gehuisvest waren,

het lezen konden.

Elke tent was voorzien van een lantaarn, op welker glasruit de naam van

den candidaat was aangebracht, zoodat deze als 't ware als naamplaat

dienst deed. Zoolang 't examen duurde ging 't er lustig toe; men

ontving bezoeken, en muziek en dans luisterden deze bijeenkomsten

op. Voor den vorm waren er wel enkele inspecteurs aanwezig, maar

deze sloten een oogje voor de onregelmatigheden die bij den arbeid

der candidaten plaats vonden.

De candidaat plaatste, nadat hij zijn werk voltooid had, zijn naam,

rang en stand, alsook die van zijn vader er onder, rolde het papier

op, bond er een zijden draad omheen en schoof het door een gleuf in

den muur van 't Paleis, waar een menigte bedienden gereed stond om

het op te vangen en naar den vorst te brengen.

De uitreiking der diploma's geschiedde door den vorst. Men heeft twee

graden: "Kupja" de hoogste en "Jinssa" de tweede.

Door dit examen af te leggen staat den candidaat de weg open tot

alle waardigheden, en daar men die bij voorkeur voor aristocraten

reserveert, is 't niet te verwonderen dat bij 't verleenen van de

diploma's rekening gehouden wordt met stand en afkomst meer dan met

capaciteiten.

Gezeten op een sierlijk uitgedost paard, en vergezeld van een talrijk

gevolg van dienaren, begeeft de gelukkige candidaat (voor wien de

uitslag gewoonlijk geen verrassing meer is) zich naar 't paleis. Voor

aan den stoet gaat de voordanser, die met wilde passen zich bewegend,

in langgerekte tonen de wijsheid van zijn heer prijst en tegelijkertijd

den weg vrij houdt.

Eerbiedig knielt de candidaat neder voor den vorst en ontvangt

het diploma uit zijn hand. Op den terugweg gaat de voordanser nog

luider te keer. Hoog zwaait hij het diploma voor zich uit terwijl

hij lofliederen op zijn heer zingt, die voor den tijd van drie dagen

't recht heeft op straat voor niemand uit te wijken. De eerste gang

is naar 't huisaltaar, ten einde hulde te brengen aan de geesten

der ouders, daarna wordt er nog gedurende drie dagen feest gevierd,

waarbij 't gebruikelijk is degenen die minder gelukkig zijn geweest

en geen diploma hebben bemachtigd, allerlei grappen en dwaasheden te

laten uithalen.

Maar dat alles behoort tot het verleden; de oorlog tusschen China

en Japan maakte er een einde aan, want sinds dien tijd hebben deze

staatsexamens niet meer plaats.

Hoewel Korea verre van oorlogzuchtig is aangelegd en strijdlust niet

tot de eigenschappen van de deftige, wit gekleede patriarchen behoort,

zoo bezit het land toch een zij 't dan ook onbeduidende verdediging.

Van de Koreaansche vloot hoort men niet spreken, om reden dat zij niet

bestaat, en wat het leger aangaat, daarvoor is Lord Curzon's benaming

de ware, wanneer hij dat "a standing joke" noemt. Zelfs de hulp van

Amerikaansche en Engelsche instructeurs heeft van de Koreaansche

landverdedigers niet veel meer kunnen maken dan een parodie op

militairen. 's Keizers verdediging bestaat hoofdzakelijk uit de

Mapu's of marskramers. Deze rondtrekkende kooplieden onderhouden de

gemeenschap en oefenen spionnendiensten uit. In ruil daarvoor genieten

zij voorrechten, een van welke bestaat in het deelnemen aan officieele

optochten in de onmiddellijke omgeving van den Keizer.

Voorts zijn de keizerlijke kloosters in den omtrek van Seoul vermomde

versterkingen. Omringd door zware muren, haast ontoegankelijk door

terreinmoeilijkheden, bewoond door gewapende monniken en goed voorzien

van levensmiddelen, dienen zij tot schuilplaats van den vorst in

tijden van beroering.

Mr. Pak-ki-ho heeft ons op een zonnigen morgen naar het voornaamste

van die kloosters geleid. Dit klooster, Pok-Han geheeten, is zeer

schilderachtig gelegen, vier duizend voet hoog, in 't gebergte

achter Seoul.

Een draagstoel met acht stevige Koreanen voor mijn reisgenoote,

miniatuur-rijpaardjes voor de rest van 't gezelschap, staan reeds vroeg

te wachten voor het nederige poortje van 't Station Hotel. 't Duurt

nog wat eer de karavaan zich in beweging zet, want bij gebrek aan een

dameszadel moesten wij ons vergenoegen met een Koreaansch zadel, dat,

wat den puntigen vorm aangaat, eerder onder de folterwerktuigen van

de Gevangenpoort thuis hoort, maar een dikke matras die er bovenop

gelegd wordt, maakt 't ten minste als zitplaats houdbaar. Dapper

stappen de kleine paardjes achter elkaar voort langs 't smalle pad,

dat zich kronkelt tusschen heuvels en beekjes; spoedig wordt het te

steil en moet de rest van den weg te voet, soms op handen en voeten

tegelijk, worden afgelegd, maar 't einddoel beloont al die moeite,

want de uitzichten zijn prachtig, de lucht is droog en opwekkend,

en 't jonge groen wedijvert met de bloesems van peren en perziken

in kleurenrijkdom.

Gastvrij hebben de monniken van Pok Han de poorten voor ons geopend en

de pic-nic tafel in de voorhal van den tempel neergezet. De gebouwen

zijn noch imposant noch goed onderhouden; evenmin krijgt men den indruk

alsof 't godsdienstige de overhand heeft in deze ommuurde tempels.

De geestelijkheid is in Korea niet bijzonder gezien; over 't algemeen

munt zij dan ook niet uit door onberispelijken levenswandel.

Hendrik Hamel vermeldt reeds in zijn geschriften dat de kloosters

plaatsen zijn waar men zich bedrinkt en vermaakt. Veel is die toestand

sinds niet verbeterd. Niet uit vroomheid alleen trekt de Koreaan

zich in het klooster terug. Velen vinden er gelegenheid hun leven met

nietsdoen te slijten, maar ook zij die door den rouw uitgesloten zijn

van het maatschappelijk leven zoeken er een toevlucht.

't Boeddhisme, dat van uit Indië door China zijn weg hierheen

vond, heeft zich met moeite staande kunnen houden, zooals duidelijk

zichtbaar is aan den treurigen staat waarin de schamele tempels zich

bevinden; meer en meer vindt de leer van Confucius ingang. Voor de

zending is Korea een vruchtbaar veld; de treurige overblijfselen

van het Boeddhisme kan men ternauwernood godsdienst noemen en de

treurige condities, waarin het volk verkeert, maken het gemoed des

te ontvankelijker voor nieuwe indrukken.

De terugtocht van Pok-Han wordt langs een anderen weg

genomen. Gedurende een half uur klauteren wij op handen en voeten

tusschen rotsachtige steenblokken naar boven, totdat een steenen poort

ons belet verder te gaan. Als de half vergane houten deur knarsend in

de hengsels kraakt, terwijl de gids haar opent, slaken wij een kreet

van bewondering over het grootsche panorama dat zich aan onze voeten

ontrolt. 't Is alsof de bodem met een tooverslag in peillooze diepten

is verdwenen. Wij staan op den rand van de bergketen, waarover zich

de muur van Seoul slingert. Daar in de diepte, tusschen de plooien

van de kale geelzanderige heuvelrij liggen de grijze daken van Seoul,

verderop glinstert de Hanrivier in 't zonlicht. Wij kunnen haar bochten

volgen tot Chemulpo, dat wazig aan den horizon als een lichtende plek

opdaagt, met de zee als achtergrond.

Langzaam en voorzichtig gaat het nu naar beneden langs de loodrechte

ravijnwanden, waarin de geringste mispas ons zou storten; verblindend

fel schittert de zon op de naakte geelroode rotswanden, die later

overgaan in geelwitte tufsteen.

Te midden van deze ongure omgeving treffen wij plotseling een klein

houten paviljoen aan, waarin een menigte menschen zich bevinden,

terwijl muziek ons tegenklinkt.

Een allerzonderlingst toegetakeld vrouwelijk wezen met een ruige

pruik van paardenhaar op 't hoofd voert allerlei wilde danspassen uit,

terwijl zij met verwrongen gelaatstrekken en uitpuilende oogen rond

zwiert en onzamenhangende klanken uitstoot. De toeschouwers schijnen

onder den indruk van de vertooning te zijn; met ernstig geloovig gelaat

staren zij de opgewonden verschijning aan; 't is geen bijeenkomst

waar men zich vermaakt.

De "Mutang" of toovenares oefent hier haar bedrijf uit in de stilte

van deze onbewoonde streken, want men vergunt haar niet in de stad

te wonen, daar de macht van deze wezens geducht wordt. (Zij heeten

in betrekking te staan tot den duivel).

Aan een ziekbed, als de genezing onmogelijk schijnt, neemt de

bijgeloovige Koreaan vaak zijn toevlucht tot de zwarte kunst dezer

vrouwen. Verbeeldt men zich dat een booze geest den zieke bezoekt,

dan is geen opoffering te groot om de Mutang te laten komen en hem

te verjagen.

Vooral bij choleragevallen meent men baat te vinden bij de

Mutang. Volgens den Koreaan wordt cholera veroorzaakt door ratten,

die in de ingewanden van het menschelijk lichaam huizen en 't middel

om deze te verdrijven bestaat in 't nabootsen van kattengemiauw,

want daarvoor zijn de ratten angstig. Door bekkenslag, tromgeroffel,

bellengerinkel en gonggedreun windt de Mutang (die gerecruteerd

wordt uit hysterische meisjes en slimme vrouwen, die er een bestaan

van weten te maken) zichzelf zoodanig op dat ze in een toestand van

extase geraakt. In dien toestand doet zij voorspellingen, bezweert

de booze geesten, geeft raad in moeilijke gevallen en weet verloren

voorwerpen terug te vinden.

't Volk is zoo doordrongen van hun macht, dat zelfs de meer

ontwikkelden in oogenblikken van gevaar of bij epidemieën de hulp

van de Mutang inroepen.

Wij blijven niet langer bij deze dolle vertooning stilstaan,

maar rijden een eind door tot een liefelijke vallei, "Papierdal"

genoemd, bereikt is. Daar wordt halt gemaakt en Mr. Pak-ki-ho toont

ons hoe hier het beroemde Koreaansche papier vervaardigd wordt uit

de vezels van den moerbeiboom. Van alle Oostersche papiersoorten is

't Koreaansche superieur. Er is haast geen voorwerp dat er niet van

gemaakt kan worden. Nadat de vezels gestampt en in water geweekt

zijn, perst men ze tot dikkere of dunnere bladen, al naarmate van

de bestemming. Nu worden die bladen in sesamolie geweekt en zijn dan

volkomen waterdicht. Men legt ze op den vloer in plaats van matten,

op de muren doen zij dienst als behangsel, in de ramen als glas,

kinderen spelen met papieren speelgoed, volwassenen reizen met

papieren koffers, vertrekken worden afgescheiden met papieren

schutten; kleederen, hoeden, schoeisel, tabakszakken, waaiers,

lantaarns en vliegers worden er van vervaardigd. Zelfs regenhoeden

maakt men er van. In Korea is 't gebruik van regenschermen onbekend,

maar iedereen draagt in zijn gordel een voorwerp van geolied papier,

dat er in gesloten vorm uitziet als een waaier. Ontplooit men het,

dan lijkt het op een parachute (zonder opening) in den top. Zoodra

het regent spreidt men dit uit over den zwarten of witten hoed,

bandjes bevestigen het onder de kin en ziedaar een zeer practisch,

doeltreffend en goedkoop regenscherm.

Mr. Pak-ki-ho heeft verwonderd opgekeken toen wij hem vroegen ons een

bruiloftsceremonie te laten bijwonen. Minzaam glimlachend beweert hij,

dat daar niets bijzonders aan te zien valt, maar toen wij op straat

een bruiloftstoet zagen aankomen heeft hij zich laten overhalen ons

't een en ander van de huwelijksformaliteiten mede te deelen.

't Huwelijk heeft men gereduceerd tot een samenkoppeling van twee

namen plus twee bezittingen; noch den jongeling noch 't meisje is 't

gegund, een andere rol te spelen dan die van slachtoffer, waarmede naar

willekeur gehandeld wordt. 't Gebeurt dikwijls dat twee familievaders

met elkaar afspreken dat zoo de te verwachten kinderen een jongen en

een meisje zijn, deze later een paar worden. Niemand denkt er aan,

zich tegen dit plan te verzetten; het meisje gaat op haar achtste jaar

in de vrouwenvertrekken en ziet den jongeling eerst als 't huwelijk

wordt voltrokken.

De bemiddeling heeft plaats door de huwelijksmakelaarster, die de

geschenken en 't financieele regelt en den dag bepaalt.

Den avond van te voren schrijft de vader van den bruidegom een brief

aan den vader der bruid, waarin hij hem verzoekt bijgaand geschenk te

willen aannemen. Dit geschenk bestaat uit een rol blauwe en een rol

roode zijde, waaruit nog dienzelfden avond twee gewaden (met sleep)

voor de bruid worden gemaakt. Bij 't uitpakken zorgt men er voor,

dat de rol roode zijde 't eerst voor den dag komt, want dit beteekent

dat de eerstgeborene een zoon zal zijn.

Den volgenden morgen begeeft de bruidegom zich (zoo hij tot den

gegoeden stand behoort) met groot gevolg naar de woning zijner

bruid. Voorop gaat een bediende (dezelfde die de geschenken bracht)

met een levenden gans in de armen. Dit dier, wien men vleugels en

bek met gekleurde linten omwonden heeft, is in Korea 't symbool van

huwelijkstrouw, want men weet te vertellen dat wanneer van een paar

wilde ganzen 't vrouwtje gedood wordt, 't mannetje zich dood treurt.

Op hem volgen eenige dragers van zijden lantaarns aan lange stokken,

dan twaalf vrouwen, waarvan eenige wierookvaten dragen. Daarop volgt

de veertienjarige bruidegom, zittend op een sierlijk uitgedost paard,

omringd door dienaren die hem ondersteunen, rechts. Links van hem

draagt men een zijden zonnescherm; achter hem in een draagstoel zijn

voedster in rouwkleederen en met bedekt aangezicht.

Voor de deur van de woning der bruid stapt hij af en treedt op een

gevulden stroozak, welks inhoud later in 't hoofdkussen van de jonge

vrouw wordt gedaan als een symbool van de waarde die zij moet hechten

aan alles wat van haar man komt, zelfs aan 't geen hij met voeten

getreden heeft.

Buiten heeft men een tent opgeslagen waarin men de gasten ontvangt,

eet, drinkt en zich met zang en dans vermaakt. De bruidegom biedt

zijn aanstaande schoonouders de versierde gans aan en maakt een

groet, waarbij knieën en hoofd den vloer aanraken. Dan volgt hij

de makelaarster naar een binnenvertrek en aanschouwt zijn bruid,

die met ernstig gelaat en terneergeslagen oogen daar staat en

weinig schik in de vertooning schijnt te hebben. Driemaal buigen

zij heel diep voor elkaar, dan drinken zij driemaal uit twee door

een zijden lint verbonden bakjes van kalebassen gesneden en verlaten

elkaar. Nadat beide van bovenkleeren gewisseld hebben ontmoeten zij

elkaar in een ander vertrek in tegenwoordigheid van de makelaarster

(de wederzijdsche ouders zijn niet tegenwoordig bij de plechtigheid),

drinken een kopje thee, maar na eenige minuten moet de jonge vrouw

vertrekken. In een draagstoel brengt men haar naar de woning van

haar schoonouders, waar zij haar compliment maakt en geschenken,

bestaande uit dadels en gedroogd fasantenvleesch uitdeelt. Eveneens

met geschenken beladen keert zij terug naar haar ouderlijke woning,

waar zij met haar man eenige dagen blijft, om dan voor goed haar

intrek te nemen in de woning van haar schoonouders, waar zij zich de

gunst moet trachten te verwerven van haar schoonmoeder.

Bij 't hooren van dit verhaal kon ik niet nalaten aan Mr. Pak-ki-ho te

vragen of 't nooit voorkwam dat een vrouw zich tegen deze slavernij

verzette en zelve een keuze wilde doen. Hij schudde heel beslist met

zijn hoofd van neen en verwees mij naar de uitspraak van Confucius,

die verklaart dat een vrouw geen ziel heeft en niet competent is om

te denken.

O strijders voor de rechten der vrouw, welk een maagdelijk arbeidsveld

is Korea voor u!

Thans maakt Korea aanspraak op den naam van onafhankelijk

Keizerrijk. In 1897 kende de vorst zichzelf den keizerlijken titel

toe; de naam Chosen werd veranderd in dien van Tä-Han (Groot Han). De

"morgenkalmte" heeft moeten wijken voor "grootheid". Vertegenwoordigers

werden naar de Europeesche hoven gezonden en die van de Westersche

mogendheden vriendschappelijk ingehaald binnen Seoul's muren; in

één woord, 't jongste der keizerrijken proclameerde officieel zijn

onafhankelijkheid.

Een van de eerste teekenen daarvan was de oprichting van de zoogenaamde

"Onafhankelijkheidspoort", honderd meter voorbij de oude poort waar

de jaarlijksche schatting betaald werd.

Telegraaflijnen doorkruisen 't land. Reeds is de hoofdstad met de

kust verbonden door een spoorlijn, terwijl meerdere in aanleg zijn;

stoomvaartverbindingen zijn tot stand gekomen, op elk gebied worden

verbeteringen en hervormingen voorgenomen.

(De Keizer drijft de vereuropeesching zelfs zoover, dat hij een

morganatisch huwelijk met een Amerikaansche dame sloot).

De keizerlijke huishouding staat onder toezicht van een Duitsche

dame, Fräulein S., die eenige europeesche koks onder zich heeft, want

tegenwoordig prijken fransche menu's op de feestmaaltijden ten hove.

Over den harem heerschen een engelsche en een amerikaansche doktores.

Maar zoo voor 't uiterlijk alles couleur de rose lijkt in Korea,

inwendig doorloopt 't land een beroering, waarvan de crisis niet meer

ver kan zijn.

Door de invloeden van buiten is de zucht tot afschudden van 't

slaafsche juk wakker geworden bij 't volk.

Onder den naam van Independenten hebben zij zich vereenigd, die

vooruitstrevenden! Geduldig hebben zij soms dagen lang zitten wachten

aan de poorten van het paleis, ten einde hun smeekschrift om heropening

der Independenten-club en afzetting van eenige invloedrijke beambten,

die naar hartelust hun macht misbruikten voor oneerlijke handelingen,

persoonlijk den Keizer te overhandigen.

Tegenover deze partij staan de Tong-haks, de ultra-conservatieven,

wier wachtwoord is: "Korea voor de Koreanen". Zij noemen zich "de

Vereeniging van Oostersche Wijsheid", hun doel is allen buitenlandschen

invloed te weren.

Tijdens het schrikbewind van den Tai-Wen-Kun bloeide deze vereeniging

(o. a. de moorden op zendelingen moet men haar wijten). Thans is

haar macht gebroken, al hoort men nu en dan nog flauwtjes van kleine

oproertjes door de leden veroorzaakt. De Mapu's scharen zich aan de

zijde der Tong-haks, zonder hun fanatisme te deelen.

Reeds is het tot botsingen gekomen tusschen de Independenten en de

Mapu's. Velen vonden den weg naar de gevangenis, maar 't zaad is

gestrooid en de vrijheidsgeest opgewekt. Tijdens een bezoek dat wij

aan de gevangenis te Seoul brachten, konden wij ons hiervan overtuigen.

Die inrichting overtrof verre de verwachtingen; alles was er zindelijk

en netjes, ruime binnenplaatsen gaven voldoenden toevoer van versche

lucht, en al waren de hokken van de gevangenen naar onze begrippen

veel te klein, laag van dak en donker, vergeleken bij een Koreaansche

woning konden zij de vergelijking zeker goed doorstaan. Maar ik haast

mij er bij te vertellen, dat deze inrichting onder europeesch toezicht

is gebouwd en eerst een maand geleden in gebruik werd gesteld.

De galg, ook geheel volgens 't nieuwste systeem ingericht, had slechts

eenmaal dienst gedaan; thans zaten vier ongelukkigen in afwachting

van hun straf, achter ijzeren tralies hun onmisbare pijp te rooken.

Maar ik dwaal af. Ik wilde vertellen van een jong politiek gevangene,

een lid van de club der Independenten, die zijn leven daar moest

slijten omdat hij zich niet vereenigen kon met 't Confuciaansche

voorschrift uit 't kinderschoolboekje: "Maar wee hem die zegt, dat de

vorst onrechtvaardig handelt, hij zal als een vijand behandeld worden".

Hij was een jonge man, een aristocraat en sprak vlot Engelsch, en daar

zijn bewaarders hem niet verstonden, evenwel teveel ontzag voor zijn

stand hadden om hem te beletten met ons te spreken, kon hij vrij uit

zijn meening zeggen.

Zijn verstandige oogen schitterden van heilig vuur, toen hij vertelde

van 't streven naar vrijmaking van 't Koreaansche volk.

Die jonge man en zijn geestverwanten vertegenwoordigen het Korea

der toekomst, in hen schuilt de macht het volk op te heffen tot een

ontwikkeling van kracht, een herleving van energie, die het een plaats

doet innemen onder de volken met een zelfstandig bestaan, een natie

die niet ten onder gaat, die streeft naar algemeene ontwikkeling.

Rondom Korea woelt en bruist 't niet minder, politieke typhoons dreigen

't evenwicht te verstoren. Zoo zwaar pakken de wolken zich te zamen,

dat diplomatieke zonnestralen er haast niet vermogen door te dringen.

Het middenpunt van deze stormen is het jonge keizerrijk, de prinses

uit het sprookje, die zoo lang sliep in haar paleis.

Zie eens hoe alle mogendheden haar 't hof maken, hoe ze om strijd

hun diensten aanbieden, terwijl ze in zichzelven tot prijs daarvoor

wenschen...... de jonge prinses zelve.

Maar zij kan niet anders doen dan beleefd glimlachend haar gunsten

gelijkelijk onder hen verdeelen en hun diensten aannemen.

Aan Frankrijk werd de zorg voor de posterijen opgedragen, aan Amerika

die voor het leger, aan Rusland de scheepvaart langs de kusten. Japan

en Amerika leggen spoorwegen aan, Engeland en Duitschland beheerschen

den handel.

Nu in de laatste jaren de onderlinge dienstvaardigheid in afgunst is

ontaard, wordt het de prinses wel een beetje benauwd om 't hart. Toch

bestaat haar groote kracht in haar zwakte; zij drijft op 't politiek

evenwicht, als zij partij kiest is zij verloren.

En 't gevaar voor een onderlinge overeenkomst tusschen de europeesche

mogendheden is vooral door de dreigende houding van Rusland tegenover

Japan zeer verminderd.

Rusland gaat doodkalm voort, evenals 't in Manschoerije deed,

gewichtige punten in Korea te bezetten, leger en vloot in 't Oosten

te concentreeren.

Reeds hebben duizenden Koreanen zich in 't Amoer-gebied als kolonisten

gevestigd; daarentegen trekken russische kolonisten over de koreaansche

grenzen en vestigen er zich als landbouwers.

Door de bezetting van Masampo (gelegen aan de zuidkust, eenige uren

van Fusan), Tschinampo in 't westen, en Wiyu (aan de Yalu-rivier)

heeft Rusland een verbinding gekregen van Wladiwostock en Port-Arthur

en is 't in staat Korea's kusten te beheerschen. Tevens belet het

de Japanners den vrijen toegang tot Korea, want de Russische Beer

ducht de onmiddellijke nabijheid van de kleine mannetjes uit 't land

van de Rijzende Zon. Voor Japan daarentegen is het bezit van Korea

een levenskwestie.

Japan's bevolking neemt dusdanig toe dat expansie dringend noodig

is. Reeds is er gebrek aan grond voor landbouw in Japan, reeds trekt

het een der hoofdbestanddeelen van de volksvoeding, nl. boonen, uit

Korea, terwijl dit land ook voor den Japanschen handel een geschikt

terrein blijkt te zijn.

Maar Korea's sympathie is niet voor Japan. De geschiedenis van Japan

leert ons, dat sinds eeuwen de eenige aanraking met Korea plaats had

door 't zenden van legermachten.

Reeds in de derde eeuw na Chr. rustte de Keizerin van Japan, Jingo, een

expeditie naar Korea uit en onderwierp het land aan haar gezag. Tot

aan 't eind der veertiende eeuw bleven de verhoudingen die van

onderdanigheid van Korea's kant: jaarlijks trokken afgezanten naar

Japan om schatting te betalen.

Maar daarna werd de chineesche invloed overheerschend, totdat in 1592

Hideyoshi Japans invloed trachtte te herwinnen door zes jaar lang

Korea moordend en roovend te doorkruisen met zijn legermacht. Niet

alleen dat hij hierdoor zijn doel niet bereikte, maar hij liet een

gevoel van nationale haat en beleediging achter, die sedert zijn

blijven voortleven.

Ziedaar in enkele woorden een overzicht van den toestand waarin het

land zich bevindt. Laten wij van harte hopen dat de donkere wolken

zullen optrekken en het land niet gebruikt zal worden tot terrein

waarop internationale vijandelijke gevoelens worden uitgevochten. Moge

eenmaal Korea weer den naam aannemen van Chosen "Kalmte van den morgen"

en de dageraad van onafhankelijkheid in den waren zin des woords voor

haar aanbreken.

De dagen van ons verblijf in Korea zijn omgevlogen en 't is met

weemoed dat wij het uur van vertrek hooren slaan. Ik neem een gevoel

van medelijden mee voor de patriarchale figuren in hun witte kleedij,

die nu huns ondanks deel zullen moeten nemen in den vurigen strijd

om zelfbehoud in 't woelige werelddrama.

Wij hebben afscheid genomen van de twee duitsche officieren, die van

Seoul direct doorreizen naar hun garnizoen te Tientsin, waar wij hen

hopen terug te zien.

Het afscheid van Mr. Pak-ki-ho zal van langeren duur zijn. We

wenschen hem toe dat zijn land meer en meer bereisd mag worden

door vreemdelingen, en dat hij in de gelegenheid gesteld blijve

hen met evenveel ijver en nauwgezetheid in te lichten omtrent de

bezienswaardigheden van dit interessante land.

Dan voert de trein ons weder naar Chemulpo en begeven wij ons

('t gezelschap is nu tot vier Europeanen gedaald) met Chang en den

japanschen boy van onze duitsche reisgenooten, aan boord van een

russischen stoomer de Argun die ons langs de noordelijke oevers van

den golf van Petschili naar Manschoerije en China zal voeren.

AANTEEKENING

[1] De ginseng-wortel (Panak quinquefolium) wordt door de Koreanen en

Chineezen algemeen als medicijn en versterkend middel gebruikt. De

roode ginseng wordt, als zijnde de meest gezochte, zoowel ingelegd

als gedroogd of met andere kruiden gemengd, in groote hoeveelheden

uitgevoerd, vooral naar China.

End of the Project Gutenberg EBook of Reisherinneringen uit Korea en China, by

A. von Schmidt auf Altenstadt

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK REISHERINNERINGEN UIT KOREA ***